كند، و در اين مسأله فرقى نيست كه هوا صاف باشد يا ابرى، مكلّف بينا باشد يا نابينا. و روزۀ نذر معيّن در سه مورد اخير حكم روزۀ ماه رمضان را دارد.

بهجت: مسأله غير از مواردى كه در مسائل گذشته بيان شد در چند صورت ديگر هم فقط قضاى روزه بر انسان واجب است و كفاره واجب نيست:1 در شب ماه رمضان جنب باشد و به تفصيلى كه در مسائل قبلى گفته شد تا اذان صبح از خواب دوم بيدار نشود ولى چنانكه گفته شد علاوه بر قضا، احتياط واجب نيز در دادن كفاره است.2 كسى كه مى‌تواند از صبح شدن مطلع شود، بدون تحقيق، كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام دهد و بعد معلوم شود كه صبح بوده است، ولى اگر چنين كسى تحقيق كرد و اطمينان پيدا كرد كه صبح نشده ولى بعد معلوم شد كه صبح شده بوده، قضا بر او واجب نيست.3 كسى كه قادر به تحقيق است، به قول كسى كه مى‌گويد: صبح نشده، اعتماد كند اگر چه از حرف او اطمينان پيدا كند كه شب است، و كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام دهد و بعد معلوم شود صبح بوده است، و هم چنين است اگر دو نفر عادل شهادت دهند صبح نشده و انسان يقين به شب بودن نداشته باشد، حتى اگر از حرف آنها اطمينان پيدا كند.4 اين كه كسى بگويد: صبح شده و انسان گمان كند شوخى مى‌كند يا دروغ مى‌گويد و چيزى بخورد بعد معلوم شود صبح بوده است، در حالى كه خودش به تنهايى مى‌توانست تحقيق كند.5 دو نفر عادل يا شخص موثقى بگويد كه مغرب شده است، و انسان از گفتۀ آنان اطمينان پيدا كند و افطار نمايد، اما بعداً بفهمد مغرب نشده بود.6 انسان به خاطر تاريكى افطار كند، بعد بفهمد مغرب نبوده است، ولى بنا بر احتياط واجب نيز در اين صورت بايد كفاره بدهد، ولى اگر به خاطر تاريكى اطمينان داشت مغرب شده و افطار كرد، بعد معلوم شد مغرب نبوده، كفاره ندارد، بلكه بنا بر اظهر قضا هم واجب نيست.7 كسى كه غسل جنابت را فراموش كند و روزه بگيرد، يا اين كه تمام روز را خواب باشد و نيت روزه نكرده باشد، يا روزه گرفتن را فراموش كند.8 شخص نابينا يا زندانى بدون سؤال و تحقيق از صبح شدن، كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده است. اگر كسى عمداً قى كند روزه‌اش باطل است و قضا دارد، ولى كفاره واجب نيست و در صورت اِماله كردن با چيز روان، بنا بر احتياط واجب، كفاره لازم است.

[مسأله 1689 اگر غير آب چيز ديگرى را در دهان ببرد]

مسأله 1689 اگر غير آب چيز ديگرى را در دهان ببرد (1) و بى‌اختيار فرو رود يا آب داخل بينى كند و بى‌اختيار فرو رود، قضا بر او واجب نيست.

اين مسأله در رساله آيت اللّٰه بهجت نيست

(1) مكارم: هر گاه چيز ديگرى غير مايعات را در دهان ببرد. .

[مسأله 1690 مضمضۀ زياد براى روزه دار مكروه است]

مسأله 1690 مضمضۀ زياد براى روزه دار مكروه است (1) و اگر بعد از مضمضه بخواهد آب دهان را فرو برد، بهتر است سه مرتبه آب دهان را بيرون بريزد.

(1) مكارم: و بعد از مضمضه بايد آب خارجى را از دهان بيرون بريزد و بهتر است سه مرتبه آب دهن را بيندازد.