14 خنثى مشكله كسى كه مرد يا زن بودنش اصلاً معلوم نيست مى‌تواند در نماز جمعه شركت كند (1) ولى نمى‌تواند مكمل عدد لازم (5) نفر يا امام جمعه باشد (2) پس اگر غير از او فقط چهار نفر جمع شده باشند نماز جمعه برگزار نمى‌شود و بايد نماز ظهر بخوانند.

(1) تبريزى: بلكه در صورت اقامۀ نماز جمعه با شرايط، بنا بر احتياط بايد شركت كند.

(2) مكارم: بنا بر احتياط واجب.

اراكى: مسأله شخص خنثى اگر به نماز جمعه حاضر شود نمازش صحيح است ولى نمى‌تواند خود امام باشد.

وقت نماز جمعه

15 وقت نماز جمعه با زوال خورشيد شروع مى‌شود و (تا وقتى كه سايۀ شخص به اندازۀ دو قدم «پا» متعارف برسد امتداد دارد (1) . ولى (2)) احتياط واجب (3) آن است كه از اوائل عرفى زوال ظهر تأخير نياندازند و اگر تأخير افتاد احتياط مستحب (4) آن است كه نماز ظهر را بخوانند.

(1) مكارم: وقت نماز جمعه از اول ظهر است به مقدارى كه اذان و خطبه‌ها و نماز مطابق معمول انجام شود و با گذشتن آن، وقت نماز جمعه پايان مى‌يابد.

(2) [قسمت داخل پرانتز در رساله آيت اللّٰه فاضل نيست]

(3) مكارم: اين حكم اقوى است.

(4) فاضل: احتياط. .

اراكى: مسأله وقت نماز جمعه ظاهراً از اوّل زوال آفتاب است تا يك ساعت از زوال گذشته؛ و اگر از اين مقدار گذشت، بايد نماز ظهر بخواند و هر گاه مقدار دو خطبه كوتاه و يك ركعت از اين مقدار وقت كه گفتيم درك نمايد، ظاهراً جمعه را درك نموده است.

تبريزى: مسأله وقت نماز جمعه از اوّل ظهر است تا وقتى كه سايۀ شاخص در طرف مشرق به اندازۀ خود شاخص شود پس هر گاه تا اين وقت نماز جمعه به تأخير افتاد وقتش خارج شده و مكلف بايد نماز ظهر را به جا آورد، و احتياط مستحب آن است كه نماز جمعه را از زمانى كه براى دو خطبه و اقامۀ نماز به مقدار متعارف لازم است تأخير نيندازند.

16 اگر امام خطبه‌ها را قبلاً شروع كرده و هنگام زوال به پايان برساند و نماز جمعه را شروع كند صحيح است (1) .

(1) مكارم: احتياط واجب آن است كه بعد از ظهر بخواند.

اراكى: مسأله جايز است دو خطبه پيش از زوال خوانده شود ولى احتياط مستحب آن است كه پيش از زوال، خطبه نخوانند.

تبريزى: مسأله بنا بر احتياط واجب خطبه‌هاى نماز جمعه بايد بعد از زوال خوانده شود و اگر امام، خطبه‌ها را قبل از زوال شروع كند هر چند هنگام زوال به پايان برساند و نماز جمعه را شروع كند اشكال دارد و نمى‌توانند به آن اكتفاء كنند.

17 جائز نيست امام جمعه خطبه‌ها را آن قدر طولانى كند كه وقت نماز بگذرد و الا بايد نماز ظهر را بخواند، زيرا نماز جمعه در خارج وقت آن قضا ندارد.