گمان به انجام كارى يا ترك كارى داشته باشد بنا بر احتياط واجب بر طبق گمان عمل كند و اگر كار او بر خلاف وظيفه شك بود، نمازش را نيز دوباره بخواند.

[مسأله 1235 حكم شك و سهو و گمان]

مسأله 1235 حكم شك و سهو و گمان در نمازهاى واجب يوميه و نمازهاى واجب ديگر (1) فرق ندارد، مثلاً اگر در نماز آيات شك كند كه يك ركعت خوانده يا دو ركعت، چون شك او در نماز دو ركعتى است، نمازش باطل مى‌شود (2) .

اين مسأله، در رسالۀ آيت اللّٰه بهجت نيست

(1) فاضل: نمازهاى واجب يوميه و نمازهاى واجب ديگر غير يوميه. .

(2) خوئى، تبريزى، سيستانى، زنجانى: و اگر گمان داشته باشد كه دو ركعت يا يك ركعت است، بر طبق گمان خود نماز را تمام مى‌نمايد.

مكارم: هم چنين ساير احكام شك و سهو و ظنّ.

سجدۀ سهو

[مسأله 1236 براى سه چيز بعد از سلام نماز، انسان بايد دو سجدۀ سهو به جا آورد]

مسأله 1236 براى سه چيز (1) بعد از سلام نماز، انسان بايد دو سجدۀ سهو به دستورى كه بعداً گفته مى‌شود به جا آورد: اول: آن كه در بين نماز، سهواً حرف بزند. دوم: آن كه يك سجده را فراموش كند. سوم: آن كه در نماز چهار ركعتى بعد از سجدۀ دوّم شك كند كه چهار ركعت خوانده يا پنج ركعت (2) و در دو مورد (3) هم احتياط واجب آن است كه سجدۀ سهو بنمايد: اول در جايى كه نبايد نماز را سلام دهد مثلاً در ركعت اول سهواً سلام بدهد. دوم آن كه تشهد را فراموش كند (4) .

(1) اراكى: شش چيز. .

بهجت: پنج چيز. .

(2) اراكى: [و]چهارم: در جايى كه نبايد نماز را سلام دهد مثلاً در ركعت اوّل سهواً سلام دهد. پنجم: آن كه تشهّد را فراموش كند. ششم: در جايى كه بايد بنشيند، اشتباهاً بايستد و يا در جايى كه بايد بايستد اشتباهاً بنشيند و بنا بر احتياط واجب بايد براى هر چيزى كه در نماز زياد كند و يا كم كند و زمانى يادش بيايد كه نتواند آن را به جا آورد، سجدۀ سهو به جا آورد.

بهجت: ولى اگر قبل از تمام شدن سجدۀ دوّم شك كند، عمل به وظيفه‌اى كه قبلاً گفته شد، مى‌نمايد و بنا بر احتياط، دو سجدۀ سهو به جا مى‌آورد؛ و هم چنين اگر در حال ايستاده شك كرد كه شش ركعت خوانده يا پنج ركعت، بدون ركوع مى‌نشيند و تشهّد خوانده، سلام مى‌دهد و دو سجدۀ سهو براى ايستادن بى‌جا و دو سجدۀ ديگر براى شكّى كه كرده بنا بر احتياط انجام مى‌دهد. چهارم: جايى كه نبايد نماز را سلام دهد، مثلاً در ركعت اوّل، سهواً سلام بدهد. پنجم: اگر سهواً چيزى از غير ركن را كم يا زياد كند، بنا بر احتياط دو سجدۀ سهو به جا مى‌آورد.

(3) نورى: در سه مورد. .

(4) نورى: [و]سوم: در جايى كه بايد بايستد اشتباهاً بنشيند يا در جايى كه بايد بنشيند، اشتباهاً بايستد.

خوئى، گلپايگانى، صافى، زنجانى، تبريزى، فاضل: مسأله براى پنج چيز بعد از سلام نماز، انسان بايد دو سجدۀ سهو به دستورى كه بعداً گفته مى‌شود به جا آورد. اوّل: آن كه در بين