را در آن انجام داده‌اند، زيرا وضعيت بسيار نامناسبى داشت و سقف آن هم در معرض ريزش بود. چون برادران بسيجى آگاهى از احكام شرعى مسجد نداشتند و افراد مطلع هم آنها را آگاه نكردند، اقدام به ساختن چند اتاق در اين قسمت نمودند كه بر اثر آن مبالغ زيادى خرج شد و در حال حاضر كارهاى ساختمانى رو به پايان است. اميدواريم حكم شرعى موارد زير را بيان فرمائيد: (1) بر فرض اين كه متصديان اين كار و گروه ناظر بر آن جاهل به مسأله باشند، آيا در برابر مخارجى كه از بيت المال صرف كرده‌اند ضامن هستند و آيا مرتكب گناه شده‌اند؟ (2) با توجه به اين كه مخارج مزبور از بيت المال بوده، آيا اجازه مى‌دهيد تا زمانى كه مسجد به اين قسمت احتياج ندارد و نماز در آن اقامه نمى‌شود، از آن اتاق‌ها با رعايت كامل احكام شرعى مسجد، براى فعاليت‌هاى آموزشى مانند آموزش قرآن كريم و احكام شرعى و ساير امور مسجد استفاده شود؟ و آيا اقدام به تخريب اطاق‌ها واجب است؟ ج: واجب است كه قسمت سر پوشيدۀ مسجد با خراب كردن اتاق‌هايى كه در آن ساخته شده است، به حالت قبل برگردد، و اگر مخارج احداث اتاقها ناشى از تعدى و تفريط و عمد و تقصير نباشد، معلوم نيست كه كسى ضامن آن باشد، و استفاده از قسمت سر پوشيدۀ مسجد براى تشكيل جلسات آموزش قرآن كريم و احكام شرعى و معارف اسلامى و ساير مراسم دينى و مذهبى اگر مزاحمت براى نمازگزاران ايجاد نكند و تحت نظارت امام جماعت مسجد باشد اشكال ندارد، و بايد امام جماعت و نيروهاى بسيجى و ساير مسئولين مسجد با هم هم‌كارى كنند تا حضور نيروهاى بسيجى در مسجد استمرار پيدا كند و خللى در انجام وظائف عبادى مانند نماز و غير آن هم پيش نيايد.

[س 403 در طرح توسعۀ يكى از خيابانها چند مسجد در مسير طرح قرار مى‌گيرد]

س 403: در طرح توسعۀ يكى از خيابانها، چند مسجد در مسير طرح قرار مى‌گيرد كه بايد بعضى از آنها بطور كلى خراب شوند و در بقيه قسمتى از آنها تخريب گردد تا حركت وسائط نقليه به راحتى صورت گيرد. خواهشمند است نظر شريف را بيان فرمائيد.

ج: خراب كردن تمام مسجد يا قسمتى از آن جايز نيست، مگر در صورت وجود مصلحتى كه اهميت ندادن و بى‌توجهى به آن ممكن نباشد.

[س 404 استفادۀ شخصى و اندك از آب مساجد]

س 404: آيا استفادۀ شخصى و اندك از آب مساجد كه مخصوص وضو گرفتن است، جايز است؟ مثل اين كه مغازه داران از آن براى نوشيدن، درست كردن چائى و يا براى ماشين استفاده كنند، با توجه به اين كه آن مسجد واقف خاصى ندارد كه از اين اعمال جلوگيرى نمايد.

ج: اگر وقف آب براى خصوص وضو گرفتن نمازگزاران معلوم نباشد و عرف رايج در محلۀ مسجد، اين باشد كه همسايه‌ها و عبور كنندگان هم از آب آن استفاده مى‌كنند، اشكال ندارد، هر چند احتياط در اين مورد، مطلوب است.

[س 405 مسجدى در مجاورت قبرستانى وجود دارد]

س 405: مسجدى در مجاورت قبرستانى، وجود دارد و هنگامى كه بعضى از مؤمنين به زيارت اهل قبور مى‌آيند، از آب مسجد براى پاشيدن روى قبرهاى ارحام خود استفاده مى‌كنند و ما نمى‌دانيم كه اين آب عمومى است يا وقف خاص مسجد، و بر فرض هم كه وقف خاص