مكارم: مسأله انسان نمى‌تواند با غسلى كه به اميد مطلوب بودن به جا آورده نماز بخواند بلكه بايد احتياطاً وضو نيز بگيرد، ولى با غسلهايى كه مستحبّ بودن آن قطعى است مانند غسل جمعه مى‌توان نماز خواند.

سيستانى: مسأله انسان مى‌تواند با غسلهايى كه استحباب شرعى آنها ثابت شده مانند آن چه در مسأله [644]ذكر شد، كارى كه مانند نماز وضو لازم دارد انجام دهد و اما غسلهائى كه رجاءً به جا آورده مى‌شود مانند آن چه در مسألۀ[645]گذشت از وضو كفايت نمى‌كند.

[مسأله 647 اگر چند غسل بر كسى مستحبّ باشد]

مسأله 647 اگر چند غسل بر كسى مستحبّ باشد و به نيّت همه يك غسل به جا آورد كافى است (1) .

اين مسأله، در رسالۀ آيت اللّٰه بهجت نيست

(1) سيستانى: مگر در غسلهايى كه به سبب كارى كه مكلّف انجام داده بر او مستحب شده مثل غسل كسى كه جايى از بدنش را به بدن ميتى كه غسل داده شده رسانده باشد؛ در اين گونه غسلها اكتفاء به يك غسل براى چند سبب مختلف، محل اشكال است.

فاضل: و هم چنين اگر چند غسل واجب بر عهده يك نفر باشد يا چند واجب و چند مستحب، مى‌تواند به نيت همه آنها يك غسل انجام دهد و در جايى كه چند غسل واجب بر عهده اوست اگر فراموش كند و نيت يكى از آن غسلها را بكند كفايت از ساير غسلها مى‌كند و تمام غسلهاى واجب كفايت از وضو مى‌كند مگر غسل استحاضه متوسطه.

مكارم: مسأله هر گاه چند غسل مستحبّى، يا چند غسل كه بعضى مستحبّ است و بعضى واجب و يا چند غسل واجب بر كسى باشد مى‌تواند يك غسل به نيّت همۀ آنها به جا آورد.

تيمّم

[احكام تيمّم از رساله حضرت امام]

در هفت مورد به جاى وضو و غسل بايد تيمّم كرد (1) :

(1) بهجت: (1) پيدا نكردن آب. (2) مشقت بيش از حدّ. (3) ترس از ضرر. (4) نياز به آب براى حفظ جان. (5) نياز به آب براى تطهير. (6) نداشتن آب مباح. (7) نداشتن وقت براى وضو يا غسل. و تفصيل هر كدام به ترتيب ذكر مى‌شود.

اول: از موارد تيمّم

آن كه تهيۀ آب به قدر وضو يا غسل ممكن نباشد (1) .

(1) بهجت: اوّل: پيدا نكردن آب.

سيستانى: اوّل: نداشتن آب.

[مسأله 648 اگر انسان در آبادى باشد]

مسأله 648 اگر انسان در آبادى باشد، بايد (1) براى تهيۀ آب وضو و غسل، به قدرى جستجو كند كه از پيدا شدن آن نااميد شود (2) و اگر در بيابان باشد (3) ، چنانچه زمين آن پست و بلند است (4) (و يا به واسطۀ درخت و مانند آن عبور در آن زمين مشكل است (5)) بايد در هر يك از چهار طرف به اندازۀ پرتاب يك تير قديمى كه با كمان پرتاب