پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: «در اينجا شدّت عمل به خرج خواهيم داد، و با اين كه آماده نبرد نيستم با آنها پيكار خواهم كرد!» [1]

سپس به زير درختى كه در آنجا بود، آمد، و با همه تجديد بيعت كرد؛ دست به دست يك يك از مسلمانان داد و از آنان پيمان گرفت كه تا پاى جان بايستند.

رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم با اين كار از يك سو روحيّه مسلمانان را فوق العاده تقويت كرد، و عزم آنها را در برخورد قاطع با دشمن كه معيارهاى شناخته شده انسانى را زيرپا گذارده بود، محكم نمود؛ و از سوى ديگر، با اين قاطعيّت، لرزه بر اندام دشمن افكند كه چگونه يك گروه كوچك بى‌ساز و برگ جنگى كه سلاحشان فقط همان شمشيرهايشان بود- كه در عرف عرب آن روز جزء وسائل سفر محسوب مى‌شد- آن هم در فاصله بسيار دور از خانه و كاشانه خود، آماده‌اند با جمعيّت عظيم شهرى چون مكّه بجنگند!

سران قريش سخت جا خوردند، و براى بستن پيمان عدم تعرّض، پيشقدم شدند؛ و پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم به خاطر عقب نشينى دشمن، و مصالح فراوانى كه آن معاهده صلح در كوتاه مدّت و دراز مدّت داشت، آن را پذيرفت. پيمان صلح حديبيّه بسته شد، و مسلمانان با پيروزى به مدينه بازگشتند؛ و اين بيعت، «بيعت شجره» يا «بيعت رضوان» [2] خوانده شد كه در قرآن مجيد (آيه 18 سوره فتح) از آن ياد شده است.

مديريّت پيامبر اسلام هم در جنگ عجيب بود و هم در صلح!

8- بينش دقيق پيامبر در آئين نبرد

پيامبر بزرگوار اسلام صلى الله عليه و آله و سلم اين برترى را دارا بود كه براى اوّلين بار در تاريخ ملّت‌

[1]- تفسير مجمع البيان، سوره فتح.

[2]- سيره ابن هشام، ج سوم، ص 330.