زيرا جاده‌هاى مرتب، خطوط هوائى منظم، وسائل نقليه سريع، و وسائل ارتباطى فوق‌العاده مجهز الكترونيكى، چنين طرحى را ممكن و معقول ساخته است.

اما در دنياى آن روز اصولًا تصور وحدت اعراب حجاز، تا چه رسد به وحدت همه انسانها، و تشكيل يك حكومت عظيم عالمگير مشكل بود.

كشورى كه براى آوردن يك نامه يا يك فرمان از اين سوى آن، به سوى ديگر، چند ماه وقت لازم داشته باشد چگونه كشورى ممكن است باشد؟!

ثالثاً- اساساً مردم بيسواد و عقب‌افتاده، به نسبت عقب‌ماندگى خود، زمينه فكرى نامساعدترى براى پذيرش وحدت دارند. به همين دليل هميشه در جوامع عقب‌افتاده، حكومت، حكومت قبايل (واحدهاى كوچك اجتماعى) بوده، و تشكيل واحد بزرگى به نام «كشور» مدتها بعد صورت گرفته است.

هم‌اكنون نيز زندگى «اقوام وحشى» يا «نيمه وحشى» كه در پاره‌اى نقاط جهان وجود دارد به همين صورت است.

روى اين حساب مردم حجاز كه از نظر فرهنگ در سطح بسيار پائينى قرار داشتند هرگز زمينه مساعدى براى پذيرفتن اخوّت اسلامى نداشتند.

رابعاً- براى پياده كردن يك وحدت اجتماعى بزرگ نياز به وحدت ايدئولوژيكى و عقيدتى است كه از اين هم در آن محيط با آن همه آداب و عقايد و افكار مشوّش و مختلف و متضاد خبرى نبود.

ولى با اين همه مى‌بينيم قرآن به طرح خود، يعنى وحدت بر اساس‌