نداشته است پس از كجا پيدا كرده؟ آيا ديگرى به او داده است؟ آن ديگرى كيست؟ خود بخود پيدا شده است؟ هر كدام را كه پاسخ مثبت دهيم، خود ابتداى انحراف از توحيد است.

به هر حال، تمام اين اشتباهات از مقايسه صفات خداوند و انسان ناشى مى ‌شوند. همين مقايسه است كه در بحث خداشناسى سرچشمه انواع گمراهيها شده است.

«كراميه» به غير از اين نظر يك نظر عجيب‌تر ديگرى دارند و آن اعتقاد به جسم بودن خداوند است، لذا در كتابهاى تاريخ اديان و «مذاهب»، آنها را از «مجسمه» يعنى قائلين به تجسم خدا مى ‌شمارند. 71

اختلاف و تعدد صفات از كجاست؟

قبل از پرداختن به دلايل اتحاد صفات خدا با ذات او، لازم است به يك پرسش جواب دهيم. پرسش اين است:

شك نيست كه خداوند صفات متعددى دارد مانند: علم، قدرت، ابديت، ازليت و ... اگر اين صفات همگى با ذات او و با هم يكى هستند پس تعدد از كجاست؟ تعدد بدون منشا اختلاف و سرچشمه ممكن نيست. آيا سرچشمه اين تعدد از ذات اوست؟ آيا سرچشمه و منشا تعدد صفات به خاطر جهات و جنبه‌هاى مختلف خود ذات مقدس اوست؟ در حالى كه دريافتيم هيچ تعدد و اختلاف جهتى در وجود واحد و يگانه و يكتاى او راه ندارد.

ما پاسخ به اين پرسش را در ابتداى بحث صفات خدا گفتيم. در اينجا فقط از جهت آماده شدن براى بحث اتحاد ذات و صفات، آن‌