باشيم به صورت غير اختيارى و ارادى انجام مى ‌دهيم. اگر در اين اعمال دقت كنيم به راحتى درخواهيم يافت با اعمالى كه به انتخاب و اختيار خود انجام مى ‌دهيم تفاوت دارند. پرواضح است كه ميان سقوط يك سنگ از پشت‌بام و پرسش اختيارى انسان فرق آشكارى وجود دارد. نمى ‌توان بين حركت لرزان دست يك پيرمرد و حركت دست يك ماشين‌نويس يا نقاش هنرمند فرق نيافت.

ما از هر جمعيتى كه باشيم و وابسته به هر گروه يا فرقه‌اى، حتى اگر در مقام بحث و جدل فرق اين دو نوع عمل را منكر شويم باز در زندگى معمولى و اعمال خود اين تفاوت روشن را خواهيم يافت.

فرق بين اين دو دسته فعل اين است كه در يكى، انسان خود را مختار و آزاد مى ‌بيند و در ديگرى مسلوب الاراده و بى‌اختيار! هر قدر كه استدلالهاى عقلى بر مساوى بودن اين دو نوع فعل دلالت كنند باز در درونِ وجدان خود نخواهيم پذيرفت. در نتيجه مطمئن خواهيم شد كه تمام اين استدلالها، سفسطه و مغالطه‌هايى بيش نيستند.

اما با نپذيرفتن ما اصل موضوع حل نمى ‌شود. مشكل در عموميت قدرت خداست. آيا آزادى اراده ما تأثيرى در عموميت قدرت خدا و مسئله توحيد و يگانه‌پرستى دارد؟ اگر خوب تأمل كنيم در خواهيم يافت اين افعال تأثيرى در عموميت قدرت خداوند ندارند و موجب شرك نيز نمى ‌شوند چرا؟ خداوند ما را آزاد آفريده. هر چه داريم از اوست و او علت تمام امكانات ماست. بنابراين اگر آزادى اراده داريم، او به ما بخشيده است. در اين صورت، آزادى ما، دليلش در خواستِ خداوند است، يعنى‌ «خداوند مى ‌خواهد ما آزاد باشيم»