بر سر دوراهى جبر و اختيار

يك مسئله جنجالى‌

ما در زندگى و حيات خود كارهاى مختلفى را انجام مى ‌دهيم.

سخن مى ‌گوييم يا خاموش مى ‌مانيم. مى ‌جنگيم يا صلح مى ‌كنيم.

كارهاى نيك يا بد انجام مى ‌دهيم. اما به راستى وقتى سر دو راهى عدم يا انجام يك عمل قرار مى ‌گيريم، با آزادى و اختيار و خواست خود يكى از آن دو را انتخاب مى ‌كنيم. آيا اين انتخاب ما با «آزادى كامل» است؟

آيا قضيه عكس آنچه تصور مى ‌كنيم است؟ يعنى ما در انتخاب خود به هيچ وجه آزاد نيستيم؟ اين واقعيت را نمى ‌توان منكر شد كه هميشه يك سلسله عوامل‌ «جسمى » و «خارجى» ما را بى‌اختيار وادار به انجام يكى از دو طرف مى ‌كند.

اين مسئله موضوعِ بحثِ‌ «آزادى اراده» است. اين بحث يكى از پرغوغاترين مسايل در حول تاريخ تفكر بشرى بوده كه گاهى تحت عنوان بحث جبر و اختيار مطرح مى ‌شود. جنجالى بودن اين بحث باعث شده است كه دامنه آن به بسيارى از مسايل فلسفى و عقيدتى كشيده شود. نزاع و اختلاف در اين بحث به مشاجراتِ فكرى محدود