58- آزادى انسان‌

و باز به همين دليل‌ معتقديم‌ كه خدا انسان را آزاد آفريده است. افعال انسان از روى اراده و اختيار او سرچشمه مى‌گيرد، چرا كه اگر غير اين باشد يعنى ما معتقد به اصل جبر در اعمال انسان‌ها بوده باشيم، مجازات بدكاران ظلم و بى‌عدالتى واضح، و پاداش نيكوكاران، كارى بيهوده و بى‌دليل خواهد بود، و چنين امرى بر خداوند محال است.

كوتاه سخن اين‌كه: قبول حسن و قبح عقلى و استقلال فكر و خرد انسان در تشخيص بسيارى از حقايق، پايه اصلى دين و شريعت و قبول نبوّت انبيا و كتب آسمانى است؛ ولى همان گونه كه گفته شد درك و آگاهى انسان محدود است، و تنها به وسيله آن نمى‌تواند تمام حقايقى را كه مربوط به سعادت و تكامل اوست دريابد، و به همين دليل نياز به بعثت انبيا و كتب آسمانى دارد.

59- يكى از منابع فقه، دليل عقل است‌

با توجّه به آنچه گفته شد ما معتقديم‌ كه يكى از منابع اصلى دين اسلام، دليل عقل است، و منظور از دليل عقل در اينجا اين است كه عقل بطور قطع و يقين چيزى را درك كند و درباره آن داورى نمايد؛ مثلًا اگر (فرضاً) هيچ دليلى در كتاب و سنّت براى حرام بودن ظلم و خيانت و دروغ و قتل نفس و سرقت اموال و تجاوز به حقوق مردم نداشتيم، ما به وسيله دليل عقل اين امور را تحريم مى‌كرديم، و يقين داشتيم خداوند