مگر در حديث معروف پيامبر صلى الله عليه و آله نمى‌خوانيم كه در حجّةالوداع فرمود:

«ايُّهَا النّاسُ وَ اللَّهِ ما مِنْ شَىْ‌ءٍ يُقَرِّبُكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ وَ يُباعِدُكُمْ عَنِ النّار الّا وَ قَدْ امَرْتُكُمْ بِهِ، وَ ما مِنْ شَى‌ءٍ يُقَرِّبُكُمْ مِنَ النَّارِ وَ يُباعِدُكُمْ عَنِ الْجَنَّةِ الّا وَ قَدْ نَهَيْتُكُمْ عَنْهُ؛ اى مردم! هر چيزى شما را به بهشت نزديك كند و از آتش دوزخ دور سازد، شما را به آن دستور دادم و هر چيزى كه شما را به آتش دوزخ نزديك سازد و از بهشت دور نمايد شما را از آن نهى كردم». [1]

در حديث معروف ديگرى از امام صادق عليه السلام مى‌خوانيم: «ما تَرَكَ عَلِىّ عليه السلام شَيْئاً الّا كَتَبَهُ حَتّى ارْشَ الْخَدْشِ؛ على عليه السلام چيزى از احكام اسلام را فروگذار نكرد مگر اين‌كه (به دستور پيامبر صلى الله عليه و آله و املاى آن حضرت) آن را نوشت، حتّى ديه يك خراش كوچك (كه بر بدن انسانى وارد مى‌شود)». [2]

با اين حال نوبتى به ادّله ظنّيه و قياس و استحسان نمى‌رسد.

66- تقيّه و فلسفه آن‌

ما معتقديم: هرگاه انسانى در ميان افراد متعصّب و لجوج و بى‌منطق گرفتار شود كه اظهار عقيده در ميان آنان، سبب خطر جانى يا مانند آن گردد و از اين اظهار عقيده فايده مهمّى حاصل نشود، در چنين‌

[1]. اصول كافى، جلد 2، صفحه 74، بحارالانوار، جلد 67، صفحه 96

[2]. جامع الاحاديث، جلد 1، صفحه 18، حديث 127 (احاديث متعدد ديگرى نيز در همان كتاب در اين زمينه وارد شده است)