مقدمه مؤلف‌

مؤلف مجمع البيان پس از خطبه مفصل مشتمل بر حمد و ثناى الهى و بيان عظمت علم و بويژه علم قرآن و نيز بيان سبب تأليف مجمع البيان، مقدماتى را كه مشتمل بر هفت فن است ذكر ميكند و دانستن آنها را براى ورود در شناسايى قرآن لازم ميداند و آن فنون از اينقرارند:

فن اول‌

در تعداد آيات قرآن و فائده شناختن آن‌

آنچه اهل كوفه در شمارش آيات بيان كرده‌اند صحيح‌تر از آن است كه ديگران گفته‌اند زيرا آنان از امير المؤمنين على بن ابى طالب گرفته‌اند.

و آنچه از رسول اكرم نقل شده است كه فرمود: فاتحه هفت آيه دارد كه يكى از آنها(بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ) است، قول اهل كوفه را در تعداد آيات سوره حمد تأييد ميكند. عدد اهل مدينه منسوب است به ابى جعفر يزيد بن قعقاع قارى و شيبة بن نصاح كه مدنى اول و اسماعيل بن جعفر كه مدنى اخير ميباشد.

بعضى گفته‌اند: مدنى اول «حسن بن على بن ابى طالب 7 و عبد اللَّه بن عمر» و مدنى اخير ابو جعفر و شيبة و اسماعيل ميباشند ولى قول اول مشهورتر است.

عدد اهل بصره منسوب است به عاصم بن ابى الصباح جحدرى و ايوب بن متوكّل كه با هم اختلاف ندارند جز در يك آيه و آن‌(قالَ فَالْحَقُّ وَ الْحَقَّ أَقُولُ)[1] است كه جحدرى بر خلاف ايّوب آن را يك آيه شمرده است.

عدد اهل مكه منسوب است به مجاهد بن جبر و به اسماعيل مكّى و بعضى گفته‌اند كه عدد آنها بكسى منسوب نيست بلكه در مصاحفشان ديده شده است كه بالاى هر آيه سه نقطه گذارده‌اند.

عدد اهل شام منسوب است به عبد اللَّه بن عامر.

و فائده شناختن آيات اينست كه خواننده قرآن وقتى با انگشتان خود آنها را

[1] آيه 84 از سوره