تفسير

(فَتَلَقَّى آدَمُ‌)- آدم روى پيروى از حق كلماتى را از پروردگارش گرفت يعنى بسوى خدا روى آورد و خدا را با آن كلمات خواند.

قرآن براى رعايت اختصار اين قسمت را حذف نموده و فقط بذكر نتيجه‌اش ميپردازد.

(فَتابَ عَلَيْهِ‌)- خدا توبه آدم را پذيرفت و معلوم است كه پذيرش توبه پس از آنست كه توبه‌اى از ناحيه آدم شده باشد.

بعضى از قراء «كلمات» را بضمه آخر كلمه خوانده‌اند و بنا بر اين قرائت معنايش چنين ميشود كه آن كلمات، آدم را دريافت و او را نجات بخشيد.

اين كلمات چه بوده؟

1- حسن و قتاده و عكرمه و سعيد بن جبير ميگويند اين كلمات همان:(رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا) (خدايا ما به خويشتن ستم كرديم) بود كه در آن، اعتراف به گناه و اظهار پشيمانى نموده‌اند.

2- مجاهد مى‌گويد: اين كلمات: «اللَّهُمَّ لا الهَ الّا أنْتَ سُبْحانَكَ وَ بِحَمْدِكَ^ ربِ انّىْ ظَلَمْتُ نَفْسِى فَتُبْ عَلَىَّ انَّكَ انْتَ اْلتَوّابُ الرَّحِيْم» (خدايا جز تو خدايى نيست من بخود ستم كردم توبه‌ام را بپذير كه تو، پذيرنده توبه‌ها و مهربانى) بوده است. و از امام محمّد باقر 7 همين قول روايت شده است.

3- بعضى گفته‌اند: «سُبْحانَ اْللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لا الهَ الّا اْللَّهُ وَ اللَّهُ اكْبَر» كلماتى است كه آدم گفت.

4- از ائمه اهل بيت نقل شده است كه آدم بر عرش، اسمهايى بزرگ و گرامى ديد وقتى از آنها پرسيد به او خطاب رسيد اينها اسمهاى بزرگترين و با منزلت‌ترين مخلوقات خداست و اين اسمها: «محمد، على، فاطمه، حسن و حسين» بود كه آدم در پذيرش توبه و بالا رفتن مقامش بدانان توسل جست.

(فَتابَ عَلَيْهِ ...) خدا توبه آدم را پذيرفت و يا او را توفيق توبه داد و به او