(من از او بهترم. مرا از آتش و او را از خاك آفريدى) بنا بر اين اگر سجده فقط قبله قرار دادن آدم نه تعظيم و بزرگداشت او بود قطعاً ابليس اباء و امتناعى نداشت پس قول دوم درست نيست و صحيح همان وجه اول است.

ابليس فرشته بود يا جن؟

ابن عباس و قتاده و ابن مسعود معتقدند كه شيطان فرشته بود و همين قول را- شيخ طوسى نيز اختيار كرده است. و ظاهر تفاسير و آنچه از حضرت امام صادق رسيده همين قول است.

ولى شيخ مفيد ميگويد: ابليس جن بود و ملك نبود و روايات متواتر و فراوان از ائمه : بهمين مضمون رسيده و مذهب اماميه نيز همين است و حسن بصرى و على بن عيسى و بلخى و بعضى ديگر همين قول را صحيح دانسته‌اند. اين دسته بر عقيده خود چنين استدلال مى‌كنند.

1- خداوند مى‌فرمايد:(إِلَّا إِبْلِيسَ كانَ مِنَ الْجِنِّ)[1] (جز ابليس كه از جن بود) و معلوم است در هر جاى قرآن كلمه «جنّ» آمده باشد منظور همان جن معروف است.

2- قرآن در باره ملائكه مى‌فرمايد:(لا يَعْصُونَ اللَّهَ ما أَمَرَهُمْ وَ يَفْعَلُونَ ما يُؤْمَرُونَ)[2] (آنچه خدا به آنان فرمان دهد نافرمانى و مخالفت نمى‌كنند و امر خدا را انجام ميدهند) بنا بر اين ابليس كه نافرمانى كرد ملك نبود.

3- براى ابليس ذريه و نسل است قرآن مى‌گويد:(أَ فَتَتَّخِذُونَهُ وَ ذُرِّيَّتَهُ أَوْلِياءَ مِنْ دُونِي وَ هُمْ لَكُمْ عَدُوٌّ)[3] (آيا او و نسلش را دوست خود ميگيريد غير از خدا در حالى كه او دشمن شماست) و حسن بصرى مى‌گويد: ابليس پدر جن است همانطور

[1] آيه 50 از سوره كهف( 18)

[2] آيه 6 از سوره تحريم( 66)

[3] آيه 50 از سوره كهف( 18)