فصل ششم:

معاني آزادي

از آنجا که آزادي‌هاي فردي محور اصلي «اعلاميه جهانى حقوق بشر» را تشکيل مي‌دهد، بحث معاني آزادي از مباحث مهم علوم انساني و به خصوص حقوق بشري است. اساساً امروزه واژة آزادى داراي بار «ارزشى» است و در همة جامعه‌ها به عنوان يك ارزش مثبت و مطلق تلقى مى‌شود. در دانش و فلسفة حقوق نيز دربارة آزادى و تأثير آن بر قوانين و مقررات اجتماعى و حقوقى بحث مي‌شود. از اين گذشته، تقريباً همة علوم انسانى با اين مفهوم سروكار دارند. به همين جهت، دربارة اين واژه و معناى اصطلاحى آن مطالعات و تحقيقات گسترده‌اي صورت پذيرفته و در تاريخ فرهنگ و معرفت بشرى كتاب‌هاي بسياري در اين زمينه تأليف شده است. با وجود اين، هنوز در اين باره نكته‌هاي ناگفته و مشكلات ناگشوده و ابهام‌هايي وجود دارد. به عقيدة ما براى بررسى و حل مسائلى از اين قبيل كه آزادى از كجا نشأت مى‌پذيرد، آيا آزادي داراي ارزش مطلق است و يا محدود، نخست بايد معانى اصطلاحى گوناگونى كه اين واژه در ادبيات و فرهنگ دارد، مشخص گردد تا اشتباهى روى ندهد و نقدها و داوريها از آشفتگى و خطا مصون بماند.

بررسي‌ها و تحقيقات نشان مى‌دهند، لفظ «آزادى» دست‌كم به دوازده معناى مختلف