در هر حال، افراد مذكور در پاسخ به سؤال فوق مى‌گويند: انسان در ابتدا مشرك بوده و به تدريج به سوى توحيد و يگانه‌پرستى سوق داده شده است. براى اثبات اين مدعا نيز چنين اظهار مى‌دارند:

دين و عقايد دينى، بازتابى از تفكرات اجتماعى مردم است. در دوران‌هاى نخستين، نظام برده‌دارى بر جوامع بشرى حاكم بوده است. عدّه‌اى به عنوان ارباب، مولا و يا آقا شناخته مى‌شدند و عدّه بسيار بيشترى به نام نوكر، عبد، غلام و برده براى دسته اول خدمت مى‌كردند. نظام برده‌دارى از قديمى‌ترين نظام حاكم بر روابط اجتماعى انسان، و مقدَّم بر نظام فئوداليته (ارباب ـ رعيتى) بود. چون در روابط اجتماعى انسان‌ها، چنين نظامى حكم‌فرما بود و مردم با آن خو گرفته بودند، به تدريج همين امر، از «نظام اجتماعى» به «تفكرات دينى» سرايت نمود و رابطه «مولا و عبد» به عنوان يك عقيده دينى و امر مقدس، مورد پذيرش مردم واقع شد. از نظر مردمى كه در چنين نظامِ برده‌دارى زندگى مى‌كردند، موجودى به نام «خدا» وجود دارد كه او ربّ الارباب، مولى الموالى و سرور سروران است و همه انسان‌ها، از ارباب و نوكر، «بنده» او هستند.

از نظر اين جامعه‌شناسان، اصل اين رابطه كه ما خود را عبد و بنده خدا مى‌دانيم، از وحى آسمانى سرچشمه نگرفته است، بلكه از آن نظام اجتماعى كه در دوران نخستين بر انسان‌ها حاكم بوده است، پديد آمده است. انسان‌ها به دليل «اليناسيون» و از خودبيگانگى، و يا به تعبير روانشناسى، به دليل «فرافكنى»، رابطه «عبد ـ مولا» را به غير روابط اجتماعى هم سرايت دادند. بدين طريق رابطه «عبد ـ مولا» در عالَم غير محسوسات پديدار گشت. بدين ترتيب اين امر، حقيقتى نيست كه با عقل يا وحى آسمانى ثابت شود، بلكه صرفاً از روابط اجتماعى دوران باستان ناشى شده است.

هم‌چنين از آن جا كه در جوامع بشرى پيشين، اربابانِ متعددى وجود داشته و هر كدام صاحب غلامانِ متعدد بودند، اين مسأله به عالَم غير محسوسات نيز سرايت داده شد و انسان‌هاى پيشين معتقد شدند كه در ماوراى امور مادى هم مولاها و اربابان متعدد وجود دارد؛ مثل: ارباب سفيدها، ارباب سياه‌ها، خداى باران، خداى طوفان، خداى جنگ و.... كم‌كم نظام برده‌دارى در جامعه انسانى، ضعيف و مضمحل گشت و روابط اجتماعى ديگرى جاى آن را گرفت. اين تغيير، در عقايد و افكار دينى مردم نيز منعكس شد؛ بدين ترتيب كه افكار