رابطه نسبيت معرفت و هرمنوتيك

پرسش:

تكثر قرائات و سيلان معرفت چه ارتباطى با نظريه هرمنوتيك دارد؟

پاسخ: خاستگاه ديگر شعار تعدد قرائت‌ها، دانش هرمنوتيك[1] و تفسير متون است. اين مبحث امروزه يكى از شاخه‌هاى معرفتى شناخته مى‌شود كه گروه‌هاى علمى مختلفى در دنيا مشغول تحقيق در آن هستند. زادگاه آن مغرب‌زمين است و ابتدا هرمنوتيك بخشى از تفاسير مربوط به كلام مسيحيت را شامل مى‌شد و موضوع آن كشف، تفسير و كاوش معانى كتاب مقدّس (عهد عتيق و عهد جديد)[2] بود. سپس معناى عام‌ترى از آن به دست دادند و آن را عبارت دانستند از فن و مهارت (يا نظريه) تفسير و فهم كردارها، گفتارها، آثار و نهادهاى انسانى. در اين معناى اخير، هرمنوتيك از حوزه خداشناسى (الهيات) به حوزه فلسفه كشانده شد و اشاره به حوزه يا رشته‌اى دارد كه موضوع آن روش‌هاى خاصّ مطالعات علوم انسانى يا علوم نفسانى است.

از جمله تئورى‌ها و نظريه‌هايى كه در اين علم مطرح كرده‌اند اين است كه اصولا الفاظ براى رساندن مراد و مافى‌الضمير گوينده و انتقال آن به ديگران نارسا و قاصر است و الفاظ به هيچ وجه نمى‌تواند شنونده و خواننده را به فضايى منتقل كند كه مؤلف و نويسنده در آن قرار داشته است و تحت تأثير آن مطالبى را ارائه كرده است. پس وقتى كسى براى مفاهمه با ديگران الفاظ خاصى را به كار مى‌برد، شنونده نمى‌تواند منظور اصلى گوينده را درك كند. مثلا هر كسى احساسات درونى زيادى دارد‌؛ مثل محبت، عشق، خشم، نفرت، شگفتى و تعجب. حال اگر او صحنه تعجب برانگيزى را ديده باشد و بخواهد احساس تعجب خود را به ديگرى بگويد، مخاطب سخن او فقط متوجه