همانند برخى از احكام به صورت موجبه جزئيه مى‌‌پذيريم. نمونه اختلاف در عقايد را پيش تر در باره كيفيت سؤال شب اول قبر بيان كرديم.

شرايط قرائت‌پذيرى متون

در صورتى مى‌‌توان از متنى بيش از يك قرائت داشت كه داراى شرايط زير باشد:

1. عدم وجود دليل قطعى:

پيش‌‌تر توضيح داديم كه برخى از متون در گذر زمان و در پى استنساخ‌‌ها و تبديل خط و غير آن، دچار نواقصى شده، و يا قراين موجود در زمان صدور متن از ميان رفته است. بنابراين اكنون يا از نظر سند ـ و انتساب به پيشوايان دينى ـ ضعيف و مشكوك است و يا دلالت آن ظنى (غيريقينى) است و يا در صورت صحت سند و قوى بودن دلالت، احتمال تقيه‌‌اى بودن آن وجود دارد و در نتيجه حكم به قطعى بودن مفاد آن ميسّر نيست.

2. روش‌‌مند بودن:

در جايى مى‌‌توان قرائت‌‌هاى متعدد را پذيرفت كه هركدام از آن قرائت‌‌ها بر اساس روش عقلايى باشد. نمى‌‌توان بى‌‌ضابطه و به دلخواه، ديدگاهى را بر متن تحميل كرد و نام آن را قرائت جديد گذاشت.

3. پذيرش در مقام اثبات:

اگر بر اساس اصول محاوره عقلايى و قواعد زبان متن، چندين قرائت پديد آمد، بدان معنا نيست كه در مقام ثبوت (و واقع) نيز همه اين معانى پذيرفتنى باشد. فقط در صورتى مى‌‌توان در واقع نيز به تعدد معنا قايل شد كه به صورت ظاهر و باطن، يا تفسير و تأويل باشد و در ميان آنها تعارضى ديده نشود.