نام کتاب : چکیده ایی از اندیشه های بنیادین اسلامی نویسنده : مصباح یزدی، محمد تقی جلد : 1 صفحه : 47
فرق بگذاريم و بگوييم مراد متكلم از اين كلمه در زمان گذشته، معناى ديگرى غير از معناى رايج امروزى بوده است. اين چيزى است كه در همه زبانها و لغات وجود دارد و گاهى لفظ را به كمك قراين در معناى مجازى استعمال ميكنند و گاهى لفظ وضع ثانوى پيدا ميكند، كه همه اينها در مبحث الفاظ اصول فقه مورد بحث قرار گرفته است. ممكن است لفظى كه داراى معناى خاصى بوده است در اثر وضع ثانوى معنايش تغيير كرده باشد؛ ولى اين تغيير تابع شرايط و ظروف خاصى است و محتاج شواهد و قراين است. با عنايت به اين كه اصل، «عدم تغيّر» است، تغيير به كمك قراين ثابت ميشود و اصل در گفتوگوهاى عرف و عقلا بر اين است كه الفاظ داراى معانى مشخصى باشند و گاهى اگر معناى لفظ به سبب عوامل خاصى تغيير كند قطعاً همراه با قراين است و امكان ندارد كه بدون قرينه، لفظى از يك معنا به معنايى ديگر تغيير كند.
بنابراين، قضيه موجبه جزئيهاي كه ميگويد: «بعضى از الفاظ معنايشان تغيير كرده و ميكند» صحيح و مقبول است؛ اما به صورت موجبه كليه درست نيست كه بگوييم: هر لفظى معنايش تغيير ميكند. اگر سؤال شود كه تغيير در چه مدتى و در چه شرايطى حاصل ميشود، بايد گفت كه همه اينها نامعلوم است؛ چون اصل بر عدم تغيير است و تغيير در موارد بسيار نادرى و آن هم به كمك قراين صورت ميگيرد.
ب) تغيير فتاواى علما
اما در مورد تغيير فتاوا كه به آن تمسك كردهاند، بايد گفت كه ما ميدانيم در فقه شيعه و اهل سنت و تمام امتها نظريات مختلفى وجود دارد و اين اختلاف گاهى در زمان واحدى ميان دو يا چند نفر ظاهر ميشود و يا در زمانهاى متفاوت حتى براى يك شخص اختلاف در فتوا ايجاد ميگردد.
نام کتاب : چکیده ایی از اندیشه های بنیادین اسلامی نویسنده : مصباح یزدی، محمد تقی جلد : 1 صفحه : 47