تأملى در مفهوم «ولايت»

مطلبى كه مناسب است در اين جا كمى درباره آن تأمل كنيم اين است كه اصولا منظور از ولايت خدا، ولايت پيامبر(صلى الله عليه وآله) و ولايت ائمه معصومين(عليهم السلام) چيست؟ براى پاسخ به اين سؤال ابتدا بايد يادآور شويم كه معمولاً همه واژه‌هاى يك زبان عيناً به زبان ديگر قابل ترجمه نيست. كسانى كه با زبان شناسى و زبان‌هاى مختلف آشنا هستند و يا دستى در ترجمه دارند به اين مطلب واقفند. براى مثال، گاه در ترجمه يك لغت از زبانى به زبان ديگر نمى‌توان يك كلمه كه به طور دقيق آن واژه را به زبان ديگر برگرداند پيدا كرد و بايد از دو يا چند كلمه كمك گرفت. يكى از واژه‌هايى كه در برگردان از فارسى به عربى چنين مشكلى دارد واژه «ولايت» است.

«ولايت» را گاه به «دوستى» ترجمه مى‌كنند. اگر اين معنا را بگيريم، اهل ولايت كسانى هستند كه اهل بيت(عليهم السلام) را دوست مى‌دارند. گاهى نيز «ولايت» را به «اطاعت» معنا مى‌كنند. طبق اين معنا، اهل ولايت يعنى كسانى كه از اهل بيت(عليهم السلام) اطاعت مى‌كنند. گاه نيز اين كلمه را به «نصرت»، «سرپرستى» و... معنا مى‌كنند.

قرآن كريم در موارد متعددى اين كلمه را به كار برده است؛ مثلاً مى‌فرمايد: ولىّ شما تنها خدا و پيامبر او است و كسانى كه ايمان آورده اند، همان كسانى كه نماز به پا مى‌دارند و در حال ركوع زكات مى‌دهند... .1 مصداق اين «ولىّ»، حضرت امير(عليه السلام) و پس از آن، ائمه معصومين(عليهم السلام) هستند. اكنون اين پرسش مطرح است كه «ولايت اميرالمؤمنين(عليه السلام) » و «ولايت ائمه(عليهم السلام) » به چه معنايى است؟