است. فيالجمله ما ميدانيم که خداوند رحيم است و آثار رحمت الاهي را بهعينه مشاهده ميکنيم، اما به حقيقت آن واقف نيستيم. آنگاه خداوند نيز در قالب الفاظ و مفاهيمي که ما به کار ميبريم سخن گفته و از جمله فرموده است: إِنَّ رَحْمَتَ اللّهِ قَرِيبٌ مِّنَ الْمُحْسِنِينَ؛[1] «همانا رحمت خدا به نيکوکاران نزديک است».
يا آنکه در قرآن ميخوانيم که خداوند ميفرمايد: قُل لِّمَن مَّا فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ قُل لِلّهِ کتَبَ عَلَى نَفْسِهِ الرَّحْمَه...؛[2] «بگو: آنچه در آسمانها و زمين است از کيست؟ بگو: از آنِ خداست که رحمت را بر خويشتن واجب گردانيده است».
همچنين در دعاي جوشن کبير ميخوانيم که رحمت خدا بر غضبش سبقت گرفته است. اما بااينحال ما نه حقيقت رحمت الاهي را ميشناسيم و نه حقيقت غضب او و سبقت گرفتن رحمت او بر غضبش را. البته خداوند برخي از بندگان برگزيده و خاص خود را از عنايات و الطاف ويژهاش برخوردار ساخته و چنان نورانيتي به قلب آنها بخشيده که فراتر از مفاهيم و اوهامي که در ذهن ما وجود دارد و به خيال خود بهوسيله آنها ميخواهيم حقايق هستي را بشناسيم، ملکوت و حقايق امور را درک ميکنند و خداوند تجليات صفات خود را به آنان ميشناساند و خود درباره حضرت ابراهيم(عليه السلام) فرمود:وَکذَلِک نُرِي إِبْرَاهِيمَ مَلَکوتَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلِيَکونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ؛[3] «و اينگونه ملکوت آسمانها و زمين را به ابراهيم نمايانديم [تا گمراهي قوم خود و يگانگي پروردگار را دريابد و] تا از اهل يقين باشد».
مفهوم وجه الله
چنانکه مشاهده شد، حضرت در فراز مورد بحث از مناجات خويش تعبير «سبحات وجهک»
[1] اعراف (7)، 56. [2] انعام (6)، 12. [3] انعام (6)، 75.