که بر سر راه سعادت وجود دارند، آگاه‌اند؛ زيرا آنان با تکيه بر توانمندي‌هاي معرفتي خويش و با اطمينان کامل، به پرسش‌هاي ديگران پاسخ مي‌گويند و آنان را از خطورات و الهامات الاهي که بر قلبشان تابيده برخوردار مي‌سازند و با شناخت اصول و قواعد کلي دين، به استخراج فروع، احکام و مسائل جزئي مي‌پردازند.

دوستان خدا مشعل هدايت‌ ديگران

امير مؤمنان(عليه السلام) در پايان اين فراز از خطبه، در مقام بيان شمار ديگري از ويژگي‌هاي بندگان برگزيدة خدا مي‌فرمايند:

مِصْبَاحُ ظُلُمَاتٍ كَشَّافُ عَشَوَاتٍ مِفْتَاحُ مُبْهَمَاتٍ دَفَّاعُ مُعْضِلَاتٍ دَلِيلُ فَلَوَاتٍ يَقُولُ فَيُفْهِمُ وَ يَسْكُتُ فَيَسْلَمُ؛ او چراغ تاريکي‌ها، روشني‌بخش تيرگي‌ها، کليد درهاي بسته، برطرف‌کنندة دشواري‌ها و راهنمای گمراهان در بيابان‌هاي سرگرداني است. سخن که گويد، آگاهي افزايد و سکوت او سلامت و امنيت آرد.

سالک و رميده از دام علايق مادي، که خداوند قلبش را با نور يقين روشن گردانيده است، نمي‌تواند به روشنايي درون خويش بسنده کند و به زدودن تاريکي از دل ديگران نپردازد. بنابراين او مشعل فروزاني است که انوار علم را بر دل‌هاي تاريک مي‌تاباند و تيرگي‌ها و شبهات را از ضمير جاهلان مي‌زدايد و راه‌هاي پنهان و پوشيدة معارف و احکام مبهم و ناشناخته را نشان مي‌دهد و مي‌گشايد. چنان‌كه سطح کوير يک‌نواخت و بي‌نشانه است و تشخيص راه اصلي دشوار، و با وزش طوفاني گرد و خاک سطح جاده را مي‌پوشاند و اثري از آن باقي نمي‌گذارد. همچنين در بيابان، تشخيص راه‌هاي فرعي و نيز بيراهه‌ها از راه اصلي دشوار است و رهپيمايان براي اينکه به سلامت از آن بگذرند، نيازمند راهنمايي هستند که کاملاً به مسير‌ها آشنا باشد و آنان را براي گذر از بيابان‌ ياري کند. در غير اين صورت راه را گم مي‌کنند و بر اثر گرسنگي، تشنگي و گرما از