جلوه‌هاى سبقت رحمت الهى بر عدالت او

الف) سهولت توبه

سخنان امير كلام در لفظ و لحن و فضاى گفتار، دربردارنده معانى والا و بلندى است كه نور جلوه‌گرى يك بخش آن، چشم را از مشاهده جنبه‌هاى ديگر جمال و جلال آن ناتوان مى‌سازد. مگر آن كه چند نفر با ديده بصير به نظاره بنشينند و هر يك جلوه‌اى از آن را تبيين نمايند. اين قسمت از كلام آن حضرت نيز به گونه‌اى است كه در عين حال كه ما را به ارتباط با خداوند دعوت و ترغيب مى‌نمايد، جلوه‌هاى رحمت الهى و سبقت رحمت و مغفرت بر سخط و عقوبت را نيز به تصوير مى‌كشد:

وَلَمْ يَمْنَعْكَ اِنْ اَسَأْتَ مِنَ التَّوْبَةَ وَلَمْ يُعْيِّرْكَ بِالاِْنابَةِ، وَلَمْ يُعاجِلْكَ بِالنِّقْمَةِ، وَلَمْ يَفْضَحْكَ حَيْثُ تَعَرَّضْتَ لِلْفَضيحَةِ، وَلَمْ يُناقِشْكَ بِالْجَرَيمَة؛ اگر مرتكب گناهى شدى، خداوند تو را از توبه نمودن باز نداشت و در كيفر تو شتاب نفرمود و اگر سزاوار رسوا شدن بودى تو را رسوا نساخت و از گناهان تو حساب نكشيد. اين سخنان علاوه بر اين كه دلالت دارد خداوند سبحان باب دعا را به روى انسان گشوده است، جلوه‌هايى از رحمت الهى را نيز بيان مى‌كنند تا انسان ترغيب شود و از اين موقعيت و بابى كه به روى او گشوده شده است، استفاده كند و از اين نعمت الهى بهره گيرد. حضرت(عليه السلام) به انسان‌هاى غافل يادآورى مى‌فرمايند كه خداوند متعال مى‌توانست مقرر فرمايد كه هر كس معصيت نمود، بايد عذاب آن را نقد و فورى تحمل كند. اگر خداى سبحان چنين قانونى را قرار داده بود، خلاف عقل نبود؛ چون كسى كه علم زشتى مرتكب شده است، بايد مجازات آن عمل ناپسند خود را ـ چه اندك چه زياد ـ ببيند. ولى از آن روى كه حضرت حق (جل‌جلاله) به انسان‌ها رحمت دارد، راه توبه را به روى گناهكاران گشوده و آنها را مجازات نفرموده است تا بلكه گناه گذشته بخشيده شود. اين نعمت عظيم و بى‌حساب باعث مى‌شود كسى كه يك عمر طولانى را با گناه گذرانده و در اواخر عمر متنبّه و مستبصر شده است، با توبه واقعى و حقيقى همه گناهانش بخشيده شود. عدل الهى اقتضا مى‌كند هر شخصى كه كار ناشايست انجام داد مجازات آن را ببيند، ولى از آن جا كه رحمت الهى بر عدل او سبقت دارد، اين امكان را براى انسان فراهم آورده است كه على رغم ارتكاب گناه و استحقاق