نام کتاب : شرح منظومه 2 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 227
شرح : این بحث مربوط است به مسئله مهم تناهی یا عدم تناهی ابعاد عالم
جسمانی . این مسئله همانطور که در منظومه بیان شده است جزء طبیعیات
یعنی از لواحق و عوارض جسم طبیعی شمرده میشود نه از الهیات و عوارض و
لواحق موجود بما هو موجود .
این بحث ، بسیار مهم و شیرین و ارزنده است . در اینجا میخواهیم
بدانیم جهانی که در آن زندگی میکنیم از نظر وسعت و گسترش چه وضعی دارد
، فرضا بخواهیم با سرعتی معادل سرعت نور به خط مستقیم رو به یک جهت
حرکت کنیم آخر به کجا خواهیم رسید ، آیا به جائی منتهی خواهد شد که در
آنجا جهان پایان یافته باشد و یا به اصطلاح آیا عالم محیطی دارد و یا
محیطی ندارد و به همین دلیل وسط و مرکز هم ندارد همه جا مانند مرکز است
و اگر میلیاردها میلیاردها سال نوری حرکت کنیم از نظر پیمودن فضای بی
منتهای عالم مثل آن است که سر جای خود ایستادهایم .
بدیهی است که این مسئله را با احساس و تجربه نمیتوان تحصیل کرد ، فقط
براهین فلسفی یا ریاضی میتواند راهنمای ما باشد ، و احینا مسائل تجربی
شاید بتواند ماده برای برخی براهین فلسفی یا ریاضی واقع شود .
حکماء قدیم عموما طرفدار تناهی ابعاد عالمند ، علماء جدید در این مساله
وحدت نظر ندارند و برخی این مساله را جزء مجهولات غیر قابل تحقیق
میدانند . ولی برخی دیگر از اظهار نظر خودداری نمیکنند . اینشتاین
دانشمند بزرگ فیزیک جدید در عصر ما طرفدار تناهی ابعاد است .
حکماء قدیم براهین زیادی بر تناهی ابعاد اقامه میکنند ، یکی از آنها
برهانی است که معروف است به برهان سلمی یعنی برهان نردبانی که در سه
شعر بالا بدان اشاره شده است .
نام کتاب : شرح منظومه 2 نویسنده : مطهری، مرتضی جلد : 1 صفحه : 227