ن‌

ناطق‌

فارسى/ گويا

فرانسه/Raisonable

انگليسى/Reasonable

گويا به معنى خردمند و انديشمند است. مثلا مى‌گويند: انسان حيوان ناطق است. يعنى داراى قوه‌ايست كه مى‌تواند توسط آن درك كليات كند. حيوان جنس و ناطق فصل اوست كه او را از ديگر حيوانات متمايز مى‌كند.

لايب نيتس گويد: «شناخت حقايق ضرورى و ابدى چيزى است كه ما را از حيوانات ساده متمايز مى‌كند و موجب چيرگى ما بر عقل و علم مى‌شود و توسط آن به شناخت خود و خداوند موفق مى‌شويم. اين چيزى است كه آن را نفس ناطقه يا عقل گوييم.

در اصطلاح اسماعيليان ناطق به معنى پيامبر است.

ناظم‌

فارسى/ ناظم- آراينده‌

فرانسه/Regulateur

انگليسى/Regulateur

آراينده يا استواركننده، در نظر كانت، در مقابل برپا دارنده است. فكر آراينده يا تصور آراينده تصورى است استعلايى كه نظم و ترتيب‌دهنده معرفت است و وحدت تمام و كامل بين ادراكات عقل برقرار مى‌كند. اگر چنين تصورى، براى تحقق اين وحدت ضرورى باشد، استعمال آن جايز است و اگر مقوم آن باشد يا مقتضى تحقق وجود آن باشد، استعمال آن جايز نيست. به اين معنى كه استعمال جايز يك تصور استعلايى، مثلا اعتبار وحدت مدركات را در بالاترين حد ممكن ايجاب مى‌كند تا بتواند فرضيات هماهنگ را برانگيزد، نه اينكه اعتبار اين وحدت را به عنوان يك حقيقت وجودى قائم بذات، ايجاب كند.

نافع‌

فارسى/ سودمند

فرانسه/Utile

انگليسى/Useful

لاتين/Utilis

1- سودمند چيزى است كه بتوان توسط آن به يك هدف معين رسيد، و چيزى است كه داراى ارزش ذاتى نيست بلكه ارزش آن در اين است كه وسيله تحقق اهداف و غايات است.

2- سودمند چيزى است كه مفيد زندگى باشد يا بتوان توسط آن به خير و سعادت دست يافت، يا چيزى است كه شامل و حاوى يك مصلحت عمومى يا خصوصى باشد.

سودمند به اين معنى يا يك امر مادى است مانند دست يافتن به مال و ثروت، يا يك امر معنوى است، مثل كشف حقيقت. اما استعمال آن در امور مادى بيشتر است.