بالاتر و برتر است- و حروف بادى را رفع يعنى حركت ضمّه دهند بمناسبت معنى رفع (بلندى) با وضع عنصر هوا- و حروف مائى رطب را كسره دهند بمناسبت معنى (زير) فارسى و خفض و كسر عربى (سر افكندگى و زير دستى) با وضع عنصر آب نسبت بهوا و آتش- و خاكى بارد را مجزوم يعنى ساكن و زده كنند بمناسبت عقيده اكثر قدما كه كره ارض را ساكن بى‌حركت ميدانستند [1].

بنا بر آنچه گفتيم در دايره اجهب هر كجا حروف [ا و ى ل م ن ع‌] و در دايره اهطم حروف [ا ه ط م ف ش ذ] باشد آن را فتحه دهند براى اينكه از حروف نارى آن دايره است.- و نيز در دايره اجهب هر جا حروف بادى [ج ز ك س ف ت ح‌] بود در خواندن و نوشتن ضمّه دهند- و حروف آبى رطب را [ه ر ش ث ذ ص ط] مكسور، و حروف خاكى بارد را [ب د خ ظ غ ض ق‌] ساكن كند. مثلا كلمه اجهب را كه از حروف چهار عنصر تركيب شده است [اجهب‌] مى‌نويسند و ميخوانند- و همچنين [مفرد] و بر اين قياس ساير حروف دايره اجهب را حركت و سكون دهند.

و در دايره اهطم كلمه مركّب از حروف [ا ف س ر] را كه الفش در اين دايره از حروف نارى و (ف) هوايى و (س) مائى و (ر) خاكى است چنين نويسند و خوانند [افسر].

[1] - بعض علماى قديم اسلامى مانند ابو سعيد سجزى معتقد بحركت زمين بوده و دلائلى داشته‌اند كه عقيده ابو ريحان بيرونى را نيز درباره سكون زمين متزلزل و او را مردّد ساخته است. نگارنده اين مطلب را در سر گذشت مفصّل ابو ريحان كه بنام ابو ريحان‌نامه تأليف كرده و هنوز توفيق طبع و نشر آن را نيافته بشرح نوشته است.