نسخه باشد نوشته است: «اين شكل بغايت معروف و مشهور است كه بندهانيان در هندوستان اكثر بعمل مى‌آرند»؟ بارى خصوصيّات نسخه (ص) چنانست كه مذكور افتاد. بطورى كه از بعض مطّلعان ثقه مسموع شد كتاب يك بار از روى اصل همين نسخه در هندوستان بطبع رسيده است راقم سطور هر قدر كوشش و جستجو كردم كتاب چاپ شده بدست نيامد- امّا نسخه (خ) چنانكه بزودى خواهد آمد از روى چاپ هندوستان با تصرّف كاتب نوشته شده است- و در صورتى كه مأخذ نسخه چاپى اين كاتب، اصل كتاب عكسى ما باشد، مرجع (خ) نيز نسخه (ص)، و در نتيجه مأخذ ما منحصر بفرد خواهد بود چنانكه در آغاز فصل گفتيم.

2- نسخه (خ)

نسخه‌يى است خطّى بسيار تازه كه نام كاتب و تاريخ كتابتش بتحقيق معلوم نيست، متعلّق بحضرت دانشمند مكرّم جناب آقاى سيّد محمد مشكاة استاد دانشگاه طهران ادام اللّه ايّام افضاله كه آن را بى‌دريغ براى استفاده در اختيار نگارنده گذاردند.

اين نسخه را كاتب نامعلوم از روى چاپ هندوستان نوشته و بحدس و سليقه شخصى يا استناد بنسخه ديگر در كلمات و عبارات و تصاوير كتاب تصرّف كرده، از اين قبيل كه جمله‌ها را كم و زياد و مقدّم و مؤخّر داشته، و در اكثر مواضع آثار كهنگى عبارات را زدوده و آن را بكلمات و تركيبات تازه مبدّل ساخته و احيانا در بعض مواضع نوشته او صحيح‌تر از نسخه (ص) در آمده است!