گفتار چهارم: تشريح سرخ رگ‌ها و آن پنج فصل مى‌باشد:

فصل اول: تعريف سرخ رگ‌ها

رگ‌هاى زننده، همان سرخ رگ‌ها مى‌باشند، همه آنها به جز يكى، داراى دو لايه ظريف مى‌باشند، كه لايه زيرين (آسترى) به سبب تماس مستقيم با ضربان و حركت شديد از سوى گوهر روح سفت‌تر است، كه حفاظت از گوهر روح و نگه دارى آن از هرگونه گزند و تقويت آوند آن، غرض اصلى مى‌باشد.

رويشگاه شريان‌ها از حفره چپ از دو حفره قلب مى‌باشد زيرا حفره راست آن، نزديك‌تر به كبد قرار دارد بنا بر اين بايد به جذب غذا و به كارگيرى آن‌ [1] عهده‌دار باشد. [2]

فصل دوم: تشريح شريان وريدى‌

اولين چيزى كه از حفره چپ قلب رويش مى‌يابد دو شريان مى‌باشد:

1. يكى از آن دو شريان براى استنشاق هواى لطيف‌ [3] و رساندن خونى كه تغذيه ريه را به عهده دارد از جانب قلب به سوى ريه مى‌رود و در آن توزيع مى‌گردد، زيرا گذرگاه غذارسانى به ريه قلب و از قلب به سوى ريه است. [4]

[1] به كارگيرى آن؛ يعنى تصرف در غذا و آماده كردن آن براى قلب.

[2] ابن سينا در اين فصل بدون تعريف از ماهيت شريان‌ها تنها به بيان دو ويژگى از آنها بسنده مى‌نمايد.

[3] هواى لطيف (نسيم) را از ريه دريافت و به قلب مى‌رساند.

[4] قرشى مى‌گويد: اين نظريه مشهور مى‌باشد ولى درست اين است كه تغذيه ريه از اين شريان نمى‌باشد زيرا اين شريان از حفره چپ قلب مى‌آيد و خونى كه در آن جريان دارد از طرف ريه مى‌آيد بنا بر اين نفوذ خون از طرف قلب به سوى ريه از وريد شريانى مى‌باشد. (شرح آملى، ص 314) در تشريح جديد نيز نظريه قرشى تأييد مى‌شود: خون رسانى به ريه‌ها، برونش‌ها، بافت همبند ريه و جنب احشايى، خون خود را از شريان‌هاى برونشيال (bronchial( كه شاخه‌هايى از آئورت نزولى هستند دريافت مى‌كنند. (ضروريات آناتومى اسنل، ص 317)