3. فك فوقانى اگر به گونه‌اى بود كه حركت دادن آن آسان مى‌نمود، ديگر رعايت اين اندازه استحكام در مفصل آن و مفصل سر لازم نبود.

(اينك كه حركت براى فك تحتانى محرز شد) فك تحتانى به بيشتر از سه گونه حركت نيازى ندارد:

1. حركت براى باز كردن دهان؛ 2. حركت براى بستن دهان؛ 3. حركت براى جويدن و ساييدن.

حركت بازكردن، مستلزم پايين آمدن فك، و حركت بستن، مستلزم بالا آمدن فك، و حركت ساييدن، مستلزم چرخش و گردش فك به چپ و راست است.

روشن است كه حركت براى بستن دهان بايد توسط ماهيچه پايين آمده از بالا و با ايجاد انقباض به سوى بالا تحقق يابد، و حركت براى باز كردن دهان عكس آن عمل مى‌نمايد، و حركت براى ساييدن توسط ماهيچه به شكل اريب انجام مى‌پذيرد.

(ماهيچه‌هاى بستن دهان)

براى بستن دهان دو ماهيچه، كه به ماهيچه گيجگاهى شهرت دارد، آفريده شده است، (و به دو ملتفت نام گذارى شده است) [1]. اندازه اين دو ماهيچه در انسان كوچك است، زيرا عضو (فك) متحرك به وسيله آن در انسان، كم حجم، سبك وزن و از بافت متخلخل (اسفنجى) برخوردار مى‌باشد و علاوه بر آن حركت‌هاى به وجود آمده براى اين عضو كه از اين دو ماهيچه سرچشمه مى‌گيرد، سبك است. [2]

فك پايين حيوانات ديگر به مراتب از فك انسان بزرگ‌تر و سنگين‌تر مى‌باشد و حركت دادن آن توسط دو ماهيچه در انواع متفاوت حركات، از قبيل گاز گرفتن، بريدن، دريدن و كندن، شديدتر مى‌باشد.

[1] اين جمله «تسميان ملتفتين» به فاء در نسخه تهران و شرح آملى وجود ندارد، و در خلاصة الحكمه عقيلى خراسانى تعبير «ملتفتين» آمده است.

[2] زيرا بستن دهان، و جويدن غذاهايى كه غالبا نرم و پخته است براى فك انسان، سبك و آسان مى‌باشد.