نام کتاب : ترجمه قانون در طب نویسنده : ابن سينا جلد : 1 صفحه : 385
استخوانهاى مُشاشى [1] نيز به خاطر غذا رسانى كه گفته شد، اين چنين (با فضاى خالى و
متخلخل) آفريده شدهاند و علاوه بر آن به دليل چيزى كه بايد از اين استخوان عبور
نمايد، مانند: بويى كه شامه آن را همراه هوا از طريق استخوان مِصفات استنشاق
مىكند، و مواد زايد مغزى از راه اين استخوان تخليه مىگردد.
همه استخوانهاى بدن در كنار هم چيده و چسبيده شدهاند، و هيچ
استخوانى با استخوان هم جوار خود فاصله زيادى ندارد، و تنها برخى از آنها با
فاصلهاى اندك مىباشند كه آن هم با زوايد غضروفى يا غضروف گونه، پر گرديده است.
زوايد غضروف گونه از فايده غضروف در بدن برخوردار مىباشند
[3]، و هر استخوانى كه نياز به رعايت اين فايده نداشته باشد، مفصل آن با
استخوان مجاورش بدون هرگونه (فاصله و) زايدهاى آفريده شده است مانند: فك پايين [4].
هم جوارى (مفاصل) بين استخوانها بر چند گونه مىباشد:
[1] مُشاش در لغت به زمين نرم گفته مىشود، و در اصطلاح به
استخوانهايى كه از نسج متخلخل و نرمى ساخته شده و در جاهاى مختلف بدن مثل استخوان
جناغ و سر دندههاى آزاد وجود دارد، اطلاق مىگردد و در اينجا مراد استخوانى است
كه موازى سوراخهاى بينى قرار دارد و اين استخوان از صفحهاى غربالى با سوراخهاى
بسيار تشكيل شده لذا به اختصاص، بدان استخوان مِصفات (پرويزنى- اتموئيد) اطلاق
مىگردد، زيرا هواى استنشاق شده با عبور از آن تصفيه مىگردد.
[2] از آنجا كه ضرورت حركت و انعطاف در بدن، اقتضا مىكند كه
استخوانها يك پارچه آفريده نشوند، و از طرف ديگر بين آنها فاصله كه باعث سستى
مىگردد، نباشد بر اين اساس بايد بين استخوانهاى متعدد تركيب و ارتباط منسجم بر
قرار نمود لذا در ادامه مبحث استخوانها، بحث درباره مفاصل و اقسام آن متناسب مىباشد.
[3] فايده غضروفها قرار گرفتن بين
استخوانها تا از ساييدگى و خرد شدن در اثر حركت و اصطكاك جلوگيرى نمايند، شبيه به
غضروفها مانند استخوانهاى «سمسمانى» نيز از اين فايده بهرهمند مىباشند.
[4] فك پايين كه دو استخوان آن زير چانه مفصل شده از جمله
استخوانهايى است كه نياز به غضروف ندارد زيرا آن دو حركت نمىكنند مگر با هم لذا
باعث ساييدگى يكى بر ديگرى نمىگردند.
در خط ميانى، سطح خارجى تنه منديبل (فك تحتانى) داراى برجستگى
خفيفى به نام التصاق چانه (SymphysisMenti( مىباشد كه محل جوش خوردگى دو نيمه استخوان
در طى دوران جنينى است. (ضروريات آناتومى اسنل، ص 22)
نام کتاب : ترجمه قانون در طب نویسنده : ابن سينا جلد : 1 صفحه : 385