[مقدمه‌]

بسم اللَّه الرحمن الرحيم‌

الحمد لله حمدا يستحقّه بعلوّ شأنه و سبوغ إحسانه والصلاة على سيدنا محمد النبى‌

وآله و سلامه.

يكى از دوستان صميمى كه انجام خواهش او به آسانى بر من لازم است، تقاضاى تأليف كتابى جامع در علم پزشكى نمود، كتابى كه در برگيرنده همه قوانين كلى و جزيى آن علم باشد، كه در عين اختصار، مشروح و در عين ايجاز، بيشترين مباحث را به بهترين بيان ادا نمايد.

من نيز با اجابت خواستة او انديشيدم كه نخست درباره مباحث كلى (كليات) در دو شاخه نظرى و عملى سخن بگويم و سپس درباره احكام كلى قواى داروهاى مفرد و در ادامه در خصوص مباحث جزيى آنها اداى سخن كنم و سپس به بيمارى‌هاى جزيى كه بر هر يك از اندام بدن عارض مى‌گردد، بپردازم و در آغاز به تشريح آن عضو و فايده آن در بدن اشاره نمايم، و البته تشريح اعضاى مفرد و بسيط بدن و نيز منافع آنها پيشاپيش در كتاب اول (كليات) ياد شده است، در اين كتاب (بيمارى‌ها) سعى نموده‌ام پس از تشريح عضو در بيشتر موارد به راه‌هاى حفظ تندرستى آن عضو اشاره نمايم.

سپس به گفتارى كلى‌ [1] در كليات بيمارى‌هاى آن عضو و سبب‌هاى آن و روش‌هاى استدلال بر آن‌ [2] و راهكارهاى كلى درمان آن پرداخته‌ام‌ [3]، پس از فراغت از بيمارى‌هاى‌

[1] به عنوان مثال «چشم» به‌طور مطلق به تمام بيمارى‌هاى مزاجى اعم از مادى و ساده و بيمارى‌هاى تركيبى و مشترك مبتلا مى‌گردد.

[2] روش‌هاى استدلالى مانند: حالات گوناگون «چشم» از لمس و حركت آن، رگ‌ها و رنگ آن، اندازه و مواد دفعى و واكنش‌هاى آن كه مورد استدلال طبيبان قرار مى‌گيرد.

[3] راهكارهاى كلى درمان؛ مثلًا در بيمارى‌هاى مزاجى ساده چشم، درمان به تبديل مزاج و در بيمارى‌هاى مزاجى مادى آن، درمان به استفراغ ماده و ...