نماز جمعه و احكام آن
(
مسأله‌ 740 ) نماز جمعه مانند نماز صبح دو ركعت است، و امتيازش از نماز صبح اين است كه دو خطبه در پيش دارد، و نماز جمعه تخييرى است: به اين معنى كه مكلف در روز جمعه مخير است كه نماز جمعه را بخواند درصورتى كه شرائطش موجود باشد، يا نماز ظهر به‌جا آورد، پس اگر نماز جمعه را به‌جا آورد كفايت از ظهر مى‌كند.و واجب شدن نماز جمعه چند شرط دارد:
« اول »: داخل شدن وقت، و آن عبارت از زوال آفتاب است، و وقتش تا برابر شدن سايه شاخص است با شاخص بنابر أظهر ، پس هر گاه تا برابر شدن سايه با شاخص نماز جمعه را تأخير انداخت، وقتش خارج شده و نماز را بايد به‌جا آورد.
«دوم » شمارة افراد، و آن هفت نفر است با امام ، و هر گاه هفت نفر از مسلمانان جمع نشوند نماز جمعه واجب نمى‌شود. بلى نماز جمعه از پنج نفرى كه يكيشان امام باشد صحيح است.
« سوم » بودن امام جامع شرائط امامت: از عدالت و غير آن از چيزهايى كه در امام جماعت معتبر است، همچنان‌كه در بحث نماز جماعت خواهد آمد و بدون او نماز جمعه واجب نمى‌شود.
و صحيح بودن نماز جمعه چند شرط دارد:
«اول» جماعت بودن، پس فرادى صحيح نيست و هر گاه مأموم قبل از ركوع ركعت دوم نماز جمعه به امام برسد مجزى خواهد بود، و يك ركعت ديگر به او اضافه مى‌كند، و اگر در ركوع درك امام كند مجزى بودنش مشكل است، و احتياط ترك نشود.
«دوم» خواندن دو خطبه پيش از نماز : كه در خطبه اول حمد و ثناى الهى را گفته و وصيت به تقوى و پرهيزگارى شود و يك سوره از قرآن بخواند، سپس نشسته و برخيزد، و باز هم حمد و ثناى الهى را به‌جا آورده و بر پيغمبر اكرم و ائمه مسلمين صلوات فرستاده، و براى مؤمنين و مؤمنات استغفار (طلب آمرزش) كند. و لازم است خطبه پيش از نماز باشد، پس اگر نماز را پيش از دو خطبه شروع كرد صحيح نخواهد بودو خواندن خطبه پيش از زوال آفتاب جايز نيست. لازم است كسى كه خطبه را مى‌خواند هنگام خطبه ايستاده باشد پس هر گاه خطبه را نشسته بخواند صحيح نخواهد بود و فاصله انداختن بين دو خطبه به بنشستن لازم و واجب است، و لازم است نشستن مختصر و خفيف باشد، و لازم است امام جماعت و خطيب (كسى كه خطبه مى‌خواند) يك نفر باشد. واقوى اين است كه در خطبه طهارت شرط نيست، اگرچه اشتراط احوط است. و در مقدار واجب از خطبه عربيت (زبان عربى ) معتبر است، و در مازاد بر آن معتبر نيست مگر آنكه حاضرين زبان عربى را ندانند، كه احوط در اين صورت در خصوص وصيت به تقوى جمع بين عربيت و زبان حاضرين است.
«سوم» آنكه مسافت بين دو نماز جمعه كمتر از يك فرسخ نباشد، پس هر گاه نماز جمعه ديگرى در مسافت كمتر از يك فرسخ برپا باشد، و مقارن هم بودند هر دو باطل مى‌شوند، و اگر يكى سبقت بر ديگرى داشت هر چند به تكبيرة الاحرام باشد صحيح و دومى باطل خواهد بود و اگر پس از برگزارى نماز جمعه كشف شد كه نماز جمعه ديگرى بر او سابق يا مقارنش در مسافت كمتر از يك فرسخ بر پا شده بوده به‌جا آوردن نماز ظهر واجب خواهد بود، و فرقى نيست بين اين كشف در وقت يا در خارج وقت باشد و بر پا نمودن نماز جمعه درصورتى مانع از نماز جمع ديگر در مسافت مزبور مى‌شود كه خود صحيح و جامع شرائط باشد، والا در مانع بودنش اشكال است، و اقرب مانع نبودن است.
(مسألة 741 ) هر گاه نماز جمعه‌اى كه داراى شرائط است بر پا شود، بنابر احتياط حضورش واجب است. و در وجوب حضور چند چيز معتبر است:
(اول)- آنكه مكلف مرد باشد، و حضور جمعه بر زنان واجب نيست.
(دوم)- آزادى، پس حضور در نماز جمعه بر بندگان (برده) واجب نيست.
(سوم)- حاضر بودن، پس بر مسافر واجب نيست و در مسافر فرقى نيست كه تكليف او در نماز قصر باشد و يا تمام مثل مسافرى كه قصد اقامه نموده باشد.
(چهارم) سلامت از بيمارى و كورى، پس بر بيمار و كور واجب نيست.
(پنجم)- پير نبودن ، پس بر پيرمردان واجب نيست.
(ششم)- آنكه بين جاى شخص و جائى كه نماز جمعه برگزار مى‌شود بيش از دو فرسخ فاصله نباشد و بر كسى كه سر