مقايسه «مجاز القرآن» ابو عبيده و «تلخيص البيان فى مجازات القرآن» سيّد شريف رضى‌

كتاب «مجاز القرآن» ابو عبيده معمر بن المثنّى، در فرهنگ اسلامى، اهميّت ويژه‌اى دار؛ زيرا اولا كتاب مزبور، از كتب اواخر قرن دوم هجرى است و ثانيا، «مجاز القرآن» يك تفسير لغوى است و شايد بتوان گفت كه نخستين كتابى است كه در اين زمينه‌ها به دست ما رسيده است.

و چون نويسنده كتاب- ابو عبيده- از بزرگان لغت و ادب قرن دوم‌ 1 هجرى است، بنابراين كتاب او نيز براى ما مأخذ و مرجعى ارزنده به شمار مى‌آيد.

ابن نديم در «الفهرست» 2- مؤلّف به سال 377 هجرى- حدود يكصد و پنجاه كتاب، از ابو عبيده برمى‌شمارد كه برخى از آنها همچون: مجاز القرآن- غريب القرآن- معانى القرآن، در مسائل قرآنى است، و متاسّفانه‌تنها كتاب «مجاز القرآن» او به ما رسيده است و كتاب موجود هم كه دكتر محمد فوآد سزگين، تصحيح كرده و به چاپ رسانيده فقط مطالب تا پايان سوره كهف (هجدهمين سوره) را در بر دارد.

تبحّر ابو عبيده، در حديث و تفسير و لغت، از نوشته‌هايش نمايان است. ابو عبيده در رشته‌هاى ديگر علوم نيز دستى داشته است. مسعودى در كتاب باارزش خود به نام «مروج الذهب» كه در نيمه اول قرن چهارم هجرى تأليف شده، از كتاب «أخبار الفرس» ابو عبيده اسم مى‌برد 3.

عنوان كتاب «مجاز القرآن» ابو عبيده، خواننده را به شكّ مى‌اندازد و در بدو