عملها، قيل له ذلك، لانه كان فراء» 6 و افزوده كه تأليفات او از شهرت فراوانى برخوردار است و كتاب فقه اللغة و كتاب سحر البلاغة و سرّ البراعة و چند كتاب ديگر نيز از آثار اوست و كتاب يتيمة الدهر فى محاسن اهل العصر از بزرگترين و جامع‌ترين كتابهاى او مى‌باشد و اين همان كتابى است كه ابو الفتوح نصر اللّه بن قلاقس اسكندرى، شاعر مشهور، درباره‌اش گفته است.

ابو الفداء حافظ ابن كثير (متوفى به سال 774 هجرى) نويسنده كتاب البداية و النهاية ضمن اينكه سال تولد ثعالبى را 350 هجرى و سال فوتش را 429 هجرى نوشته، او را «اماما فى اللغة و الاخبار و ايام الناس» دانسته و برايش صفت «بارعا مفيدا» را ذكر كرده و افزوده است: «له التصانيف الكبار فى النظم و البلاغة و الفصاحة» و همان اشعار ابو الفتوح را كه ابن خلكان درباره اهميت كتاب يتيمة الدهر ثعالبى نقل كرده بود، ابن كثير هم، تكرار كرده و عبارت «و له اشعار كثيرة مليحة» را نيز درباره او نوشته و در وجه تسميه ثعالبى، چنين گفته است: «... كان رفاءا يخيط جلود الثعالب». 7

محدث بزرگ، مرحوم حاج شيخ عباس قمى، در كتاب «الكنى و الالقاب» مطالب پيشينيان را بازگو كرده و ثعالبى را اديب لغوى دانسته و افزوده است كه در فرهنگ اسلامى چند تن به نام «ثعالبى» شهرت دارند همچون: شيخ اجل احمد بن على بن الحسين ثعالبى كه از مشايخ رئيس المحدثين، ابن بابويه قمى، بوده است. 8

احمد امين، در بحث از فرهنگ و تمدن خراسان و ماوراء النهر، در قرن پنجم هجرى، از ثعالبى نيشابورى بدين‌سان سخن گفته است: «كان اديبا بليغا على اسلوب زمانه فى السجع و الاستعارة و التشبيه، و كان واسع العلم باللغة و الادب و الادبا و تاريخهم ...» 9

خلاصه اينكه از مجموع نوشته‌هاى تراجم‌نويسان چنين استنباط مى‌شود كه ثعالبى در زمينه‌هاى مختلف دانش، اعم از لغت و نقد و بلاغت و تاريخ و متفرعات علوم مزبور كتاب نوشته و همه دراين‌باره وحدت نظر دارند، تنها در شماره كتب ثعالبى، اختلاف نظر است، به طورى كه ابن الانبارى نام چهار كتاب ثعالبى را نوشته‌ 10 و كلاعى‌