تفسير و بلاغت قرآن‌

سرّ بلاغى تكرار در آيات قرآنى‌

تكرار كه در لغت به معناى دوباره گفتن، باز گفتن، چند بار گفتن يك مطلب است، در تداول فارسى‌زبانان، به كسر تاء، تلفظ مى‌شود و در اين صورت، اسم مصدر است به معناى دوبارگى، تجديد و جمع آن تكرارات.

محمد بن ابى بكر بن عبد القادر رازى، متوفّى به سال 666 هجرى، نوشته است‌ 1: «كرّه و كرّ، بنفسه يتعدّى. كرّر الشى‌ء تكريرا و تكرار ايضا بفتح التاء و هو مصدر و بكسرها و هو اسم ...».

در واقع، تكرار «*»، ذكر چيزى است بيش از يك بار و به گفته سيّد شريف جرجانى‌ 2: «التّكرار عبارة عن الإتيان بشى‌ء مرّة بعد اخرى».

تهانوى هم گفته است‌ 3: «التكرير بالراء هو ذكر الشى‌ء مرّة فصاعدا بعد اخرى و كذا التكرار كما يستفاد من المطوّل فى تعريف الفصاحة».

وقتى در يك جمله يا چند جمله نزديك به هم، يك كلمه را چند بار تكرار كنند و در واقع تكرار بى‌مورد باشد، آن تكرار را از عيوب فصاحت شمرده و كلام را

(*) اصولا ميان «تكرار» و «إعاده» تفاوت هست؛ زيرا تكرار براى باز گفتن چيزى است يك يا چند بار. ولى «إعاده» فقط براى يك بار، باز گفتن است.

وقتى مى‌گويند: «اعاد فلان كذا» مفهومش آنست كه آن گفتار را فقط يك بار، بازگو كرد. ولى اگر بگويند «كرّر فلان كذا» نامشخّص است و مبهم، معلوم نيست كه دو بار و يا چند بار تكرار شده است‌ 4.