محورهاى دعا

دعاهاى به جا مانده از پيامبر و يا امامان، الهامى است از قرآن حكيم و تعبير ديگرى است از همان انديشه‌ها و مفاهيمى كه در قرآن آمده و در عين حال تعبير و بيانى است از دعايى كه در دورانهاى پيش از اسلام، نازل شده‌اند، اين دعاهايى كه از طريق راويان ثقه به ما نتقل شده و در زبانها و دستها نسل در نسل گرديده، در واقع پژواك و انعكاس معارف قرآنى است. پس هنگامى كه قرآن بر آن دلهاى پاك- كه معارف قرآن بودند- نازل شد، اين معارف بر زبانهاى آنان جارى گشت و با دعاهاى خود آن را بيان كردند، بنابراين ممكن نيست كه اين دعاها از قرآن گسسته شوند، وحشت‌انگيزترين مسئله اين است كه مسلمانان چگونه به ضرورت تفسير قرآن با احاديث پى بردند، به اين اعتبار كه حديث براى تفسير قرآن آمده و تعبيرى است از آنچه پيامبر و ائمّه از معارف قرآن دريافته‌اند، امّا به اهمّيت تفسير قرآن با دعا پى‌نبردند؟

با آنكه مى‌دانيم بسيارى از آيات قرآن- به تصريح قرآن- ذكر، بصيرت، هدايت و تزكيه نفسهاست و اين محورها- همانگونه كه بيان خواهيم كرد- ستونهاى دعاها را تشكيل مى‌دهند. دعاهاى به جامانده از معصومين عليهم السلام غالباً بر كلمات معيّنى كه از مفاهيم و معارف قرآنى حكايت مى‌كنند، تكيه دارند و شناخت اين كلمات يكى از اركان تدبّر در دعاست و ما ابتدا به آنها و سپس به بعضى از روشهاى تدبّر در دعا كه به تدبّر در قرآن بسيار شبيه است اشاره خواهيم كرد. دعاها معمولًا