- 1- ارزش چيست؟

اينك به طرح اين پرسشها مى‌پردازيم و مى‌كوشيم به قدر توان بدانها پاسخ دهيم. مفهوم ارزش چيست؟ و مرزهاى روشن‌كننده اين مفهوم (يا همان تعريف ارزش) كدام است؟ و تفاوت ميان آن و واژگان ديگر مانند: نياز، اهتمام، اعتقاد، رفتار، انگيزه، نشان (شخصيّت) و گرايش كدام است؛ كلماتى كه نزد برخى ارزش، با آنها تعريف مى‌شود؟

ارزش، همان ايمان (باور) انسان به اهدافى مقدّس (يا مشروع) است كه ملاكهاى داورى بر حُسن و قبح پديده‌ها و عملكردها، يا امر و نهى از آنها را در اختيار آدمى مى‌نهد. اينك بخشى از مرزهاى مشخص‌كننده ارزش را نتيجه مى‌گيريم:

اوّل- از آن جا كه ارزش، اقتضاى ايمان را دارد پس همانند ديگر معتقدات خواهد بود، زيرا آنها نيز اقتضاى ايمان را دارند، ليكن- همان‌گونه كه به خواست خدا درباره آن بحث خواهيم كرد- ارزش، به سبب آنكه زمينه خاصّى از معتقدات است با معتقدات، متفاوت خواهد بود.

دوم- از آنجا كه ارزش هدف و غايت است پس آدمى را به جلو مى‌راند و پويايىِ را در او به سوى خود بر مى‌انگيزد و بر اين اساس از اين نگاه با مجموعه‌اى از واژگان ديگر- ولو به‌گونه‌اى جزئى- مشترك خواهد بود، همچون انگيزه؛ زيرا اهدافِ انسان او را به سويى خاص برمى‌انگيزاند. نياز نيز چنين است، زيرا هدف مى‌آفريند و نيز مانند اهتمام زيرا آدمى نسبت به اهدافش سخت اهتمام مى‌ورزد، بگذريم از