كرده باشد، ولى سلّول بدنش غلط كار كند! حال چه كسى به او گفته كه غلط كار كند، من نمى‌دانم! چه كسى به ميلياردها سلّولِ ديگر بدن مى‌گويد:

«خوب كار كن!» و به اين يكى مى‌گويد: نادرست كار كن و مشكل درست كن!؟

نه! اين كه گفتم: نمى‌دانم، مى‌دانم! او همان ربّ مهيمن و مدبّر است. او همان خداوند- سبحانه وتعالى- است كه/ ب‌هستى نام از او يافت؛ نام و قوام و استحكام و انجام از او يافت!/

بنابراين تقوا باعث نزول و تداوم رحمت‌هاى الهى مى‌شود.

«لعلّ» و معناى جزميّت يا ترديد؟

در آيه‌ى شريفه‌ى ياد شده عبارت: «لَعَلَّكُمْ تُرْحَموُنَ» آمده است.

معناى «لعلّ» چيست؟

گفته‌اند: لعلّ با آنكه معناى ترديدآميز دارد، ولى در قرآن، براى تأكيد است؛ «لَعَلَّكُمْ تُرْحَموُنَ» يعنى حتماً مورد رحمت قرار مى‌گيريد.

بعضى ديگر گفته‌اند: «لعلّ» به معناى «تَرَجّى‌» و «اميدوارى» است؛ يعنى احتمال دارد مورد رحمت قرار بگيريد و حتميّتى در كار نيست.

بنده خيال مى‌كنم معناى «لَعَلَّ» در قرآن، مفهومى بين اين دو معنى است:

يعنى «لَعَلَّ» سنّت الهى را بيان مى‌كند؛ ولى براى خدا، هيچ سنّتى الزام‌آور نيست؛ خدا بالاتر از سنّت‌هاست. فقط اگر خداوندْ وعده‌اى دهد، حتماً انجام خواهد شد و تعابيرى چون‌ «وَعْدٌ غَيْرُ مَكْذُوبٍ» [1] و «إِلَّا مَن سَبَقَ عَلَيْهِ‌ الْقَوْلُ» [2] ناظر به همين حتميّت و جزميّت است؛ امّا اگر سنّتِ مرسومى چون سوزانندگى آتش از سوى حضرت حق بنياد نهاده شده باشد، اين‌گونه نيست‌