يابد و سنگين‌تر شود و در اين هنگام است كه مفهوم سوم مطرح مى‌شود كه: «نيكى كنيد كه خداوند نيكوكاران را دوست دارد.»

تدبّر و واقعيّت خارجى‌

كسى كه قصدش فهم قرآن‌است بايد آن را موجودى زنده و متحرك بداند و چنين امرى با تطبيق آيات قرآن كريم بر واقعيت خارجى صورت مى‌پذيرد. آيات قرآن مصداقهاى خارجى دارد كه در هر روزگارى بر آنها منطبق است، آيه مربوط به متّقين تطبيقى زنده دارد چنانچه آيه مربوط به فاسقان نيز چنين است و فرد هنگام تدبّر در قرآن بايد در جستجوى آنها باشد و در همين جاست كه قرآن كريم به شيوه عمل تبديل مى‌شود و حتّى مى‌توان گفت انسان را به حقايق زيادى راهنمايى مى‌كند، زيرا فرد را در فهم وقايع شناخته شده يارى مى‌رساند كه در اين هنگام قرآن را مى‌توان مانند راهنماى موزه آثار باستانى دانست، زيرا ديدن موزه بدون راهنما سودى ندارد و چنانچه صرف راهنما بدون ديدن آثار نيز فايده‌اى در بر نخواهد داشت.

اين بدان سبب است كه معاصران نزول وحى با وسعت علم وپختگى فقه قرآن را درك مى‌كردند- و شايد به اندازه پيامبران- زيرا آنها وحى را در داغترين حوادث روزمره دريافت مى‌كردند كه قرآن همه روز همراه با حوادث مربوط به رسالت نازل مى‌شد و قرآن خود تقسيم بندى ثبت آيات آن را تعليل كرده و مى‌گويد: (وَقَالَ الَّذِينَ‌