قبل سادات كه سعه صدر دارند يا از قبل ولى امر در سهم امام عليه السلام در صورتى كه طرف ضعيف الحال است و يا براى استماله[1] او كه در نرود ولو براى سالهاى ديگر به او بخشيد. ج - ذمه او برىء نمىشود، اگر متمكن است بايد به ذمه، و اگر متمكن نيست معذور است تا وقت تمكن. واللََّه العالم. س 585- كسانى كه مثلاً يك ميليون تومان بدهكار
مىشوند و پرداخت همه مبلغ بر آنها شاق است و اگر سختگيرى كنيم حاضر به
حساب نمىشوند، آيا اجازه مىفرمائيد به اين قبيل اشخاص ارفاق بيشترى بشود و
در صورت موافقت مقدار مجاز را تعيين فرمائيد. ج - وجوه شرعيه كه تعييناً به ذمه كسى تعلق گرفت
قابل بخشش نيست، بلى اگر وجوه مزبوره را نتواند بعداً بپردازد به او مهلت
داده مىشود كه به تدريج بدهى خود را كارسازى نمايد، و اگر وجوه مشكوكه به
ذمه او باشد مىتوان به مقدارى صلح نمود. س 586- آيا حاكم شرع يا وكيلش مىتوانند در ازاى
پولهايى كه مكلّف قبل از آنكه خمسشان را بدهد صرف نموده مبلغى را به عنوان
مصالحه از او بگيرند مثلاً مكلّف قبل از آنكه خمس بدهد سفرى كرده و در سفرش
هزار ريال خرج كرده؟ ج - اگر مكلّف شك دارد كه در ذمهاش خمس آنچه كه
صرف كرده تعلق گرفته باشد پس حاكم يا وكيلش مىتوانند به مبلغى كه مناسب
است با مكلّف مصالحه كنند، و اگر مكلّف يقين دارد كه در ذمهاش خمس آنچه كه
صرف كرده تعلق گرفته پس بايد مقدار يقينى از خمس را بپردازد، و حاكم شرع
يا وكيلش نمىتوانند با