نام کتاب : دانشنامه امام سجاد علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 1009
هنگام ختم قرآن
عنوان دعا چنین است: و کان من دعائه علیهالسلام عند ختم القرآن، از دعاهای امام (ع) هنگام ختم قرآن است. محتوای دعا برای
شروع تلاوت قرآن، دعای آغاز قرآن، و برای پایان یافتن آن تا انتها، دعای
ختم قرآن، به طرق مختلف وارد شده است. امام (ع) در این دعا که هنگام ختم
قرآن خوانده میشود در مورد عظمت و بزرگی و برکت وجود قرآن مجید و موضوعات
دیگر درسهایی را به ما میآموزد و در آغاز دعا میفرماید: اللهم انک اعنتنی
علی ختم کتابک الذی انزلته نورا، خدایا تو مرا بر ختم کردن کتاب خود یاری
کردی، همان کتابی که آن را نور و روشنایی فرستادی. و در فرازهایی از دعا به نامها و صفات قرآن مجید اشاره کرده و پارهای را معرفی میفرماید که عبارتند از: 1- نور: انزلته نورا، آن را نور و روشنایی فرستادی. 2- مهیمن: جعلته مهیمنا، و آن را گواه قرار دادی (بر کتابهای پیامبران گذشته). 3-
فرقان: فرقانا فرقت به بین حلالک و حرامک، آن را جداکننده (حق از باطل)
گردانیدهای که به وسیله آن حلال و حرام خود را از هم جدا کردهای. 4- قرآن: قرانا اعربت به عن شرائع احکامک، قرآن و خوانده شدهای که، با آن راههای احکامت را هویدا ساختهای. 5- کتاب: و کتابا فصلته لعبادک تفصیلا، و کتاب و نوشتهای که آن را برای بندگانت تفصیل و شرح دادهای. 6- وحی: و وحیا انزلته علی نبیک محمد صلی الله علیه و آله و سلم تنزیلا، و وحیی که آن را بر پیامبرت محمد (ص) فروفرستادی. 7-
شفاء: و شفاء لمن انصت بفهم التصدیق الی استماعه، و شفا و بهبودی برای کسی
که فهمیدن آن را از روی تصدیق و باور نمودن خواسته است و برای شنیدن آن
خاموش گشته. 8- میزان: و میزان قسط لا یحیف عن الحق لسانه، و ترازوی عدلی که زبانهاش از حق و درستی برنمیگردد. 9- هدی: و نور هدی لا یطفا عن الشاهدین برهانه، و نور هدایتی که چراغ حجت و برهانش بر اهل یقین تا قیامت خاموش نشود. آنگاه اهداف تلاوت قرآن را اینگونه بیان میفرماید: اللهم فاذا افدتنا المعونه علی تلاوته، پروردگارا وقتی که به یاری و اعانت خود ما را به تلاوتش بهرمند (بهرهمند) کردی، 1-
فاجعلنا ممن یرعاه حق رعایته، پس ما را از آنان قرار ده که رعایت عمل به
آن و حفظ عهد و پیمانش هم کردند (و هدایت و سعادت کامل یافتند) 2- و یدین لک باعتقاد التسلیم لمحکم ایاته، و با دین و اعتقاد کامل تسلیم آیات محکم آن (آیاتی که معنی آن آشکار است). 3-
و یفزع الی الاقرار بمتشابهه، و موضحات بیناته، و به متشابهات و بیناتش که
توضیح متشابهاتست با تواضع کامل اقرار و اعتراف کردند. سپس در فرازهای
مختلف دعا به ما میآموزد که در جهت بهرمند (بهرهمند) شدن از تعالیم
حیاتبخش قرآن این درخواستها را از خداوند طلب کنیم: 1- و اجعلنا ممن یعترف بانه من عندک. ما را از کسانی قرار بده که اعتراف دارند قرآن از جانب شما است. 2- و اجعلنا ممن یعتصم بحبله، و ما را از کسانی قرار بده که به رشته محکم آن قرآن چنگ زدند. 3- و یاوی من المتشابهات الی حرز معقله، و (از کسانی قرار بده که) در فهم متشابهات آیاتش به پناهگاه محکم و محکمات ماوی گرفتند. 4- و یسکن فی ظل جناحه، و از آنانکه در سایه پر و بال با عواطفش به سکونت (و اطمینان خاطر) رسیدند. 5- و یهتدی بضوء صباحه، و از آنان که به نور صبحگاهش هدایت یافتند. 6- و یقتدی بتبلج اسفاره، و از آنانکه به درخشیدن روشنایی آن اقتداء میکنند. 7- و یستصبح بمصباحه، و از آنان که از چراغ آن میافروزند (به وسیله قرآن به حقایق و علوم پی میبرند). 8- و لا یلتمس الهدی فی غیره، و از آنان که هدایت و رستگاری را در غیر آن نمیطلبند. 9- و اجعل القرآن وسیله لنا الی اشرف منازل الکرامه، و قرآن را برای ما وسیله رسیدن به گرامیترین منزلهای ارجمند قرار ده. 10-
و سلما نعرج فیه الی محل السلامه، و (قرآن را) برای ما نردبانی قرار ده که
به سوی جایگاه سلامت و بیگزند (بهشت) بر آن بالا رویم. 11- و سببا نجزی به النجاه فی عرصه القیامه، و (قرآن را) سبب پاداش ما در عرصه قیامت قرار ده. 12- و ذریعه نقدم بها علی نعیم دار المقامه، و (قرآن را) وسیلهای که به آن بر نعمت فراوان سرای اقامت و ماندن (بهشت) درآئیم. 13- و احطط بالقرآن عنا ثقل الاوزار، و به وسیله قرآن بار سنگین گناهان را از ما بیانداز. 14- و هب لنا حسن شمائل الابرار، (و به وسیله قرآن) اخلاق نیکوی نیکوکاران را به ما ببخش. 15- و ادم بالقرآن صلاح ظاهرنا، و به وسیله قرآن خیر و نیکی و آراستگی برون و ظاهر ما را ثابت و پابرجا بگردان. 16- و احجب به خطرات الوساوس عن صحه ضمائرنا، و ما را از خطرهای وسوسههای شیطان محفوظ بدار. 17- و اغسل به درن قلوبنا و علاق اوزارنا، (و به وسیله قرآن) چرکها و آلودگیهای قلبهای ما و علاقهها و وابستگی گناهان را بشوی. 18- و اجمع به منتشر امورنا، و کارهای پراکنده شده ما را فراهم آور. 19-
و اکسنا به حلل الامان یوم الفزع الاکبر فی نشورنا، و در روز ترس بزرگ
(روز قیامت) هنگام زندهشدنمان ما را به جامههای امان (از آتش دوزخ)
بپوشان. 20- و اجبر بالقرآن خلتنا من عدم الاملاق، و به واسطه قرآن حوائج و نیازمندیهای ما را برآور، تا فقر به ما رو نکند. 21-
و سق الینا به رغد العیش و خصب سعه الارزاق، و (به وسیله قرآن) زندگانی با
وسعت و آسایش و نعمت فراوان و روزی وسیع به سوی ما روان ساز. 22- و جنبنا به الضرائب المذمومه و مدانی الاخلاق، و (به وسیله قرآن) ما را از اخلاق نکوهیده و پست دور نما. 23- و اعصمنا من هوه الکفر و دواعی النفاق، و ما را از دره گود کفر و چیزهایی که نفاق و دورویی را پیش میآورد نگاهدار. 24-
و هون بالقرآن عند الموت علی انفسنا کرب السیاق، و به وسیله قرآن هنگام
مرگ، اندوه جان کندن و سخت ناله کردن و پی در پی بودن نالههای وقت جان
کندن را بر ما آسان فرما... 25- و اجعل القبور بعد فراق الدنیا خیر
منازلنا، و قبرها را پس از مفارقت و جدایی از دنیا برای ما بهترین منزلها
قرار ده، و تنگی لحدمان را به وسیله رحمت و مهربانیت گشاده گردان. آنگاه
بر محمد (ص) و آل او درود میفرستد و به ما میآموزد از خداوند بخواهیم که
ما را به طریقه و روش رسول خدا (ص) زنده بدارد و بر دین او بمیراند و در
راه آشکار او حرکت دهد و از فرمانبران او قرار دهد و در گروه او گرد آورده و
به حوض او وارد سازد و از جام آن حوض سیراب گرداند. و احینا علی سنته، و
توفنا علی ملته و خذ بنا منهاجه، و اسلک بنا سبیله، و اجعلنا من اهل طاعته،
و احشرنا فی زمرته، و اوردنا حوضه، و اسقنا بکاسه.