تقیه

شیخ طوسی گفته است:
از علی بن مهزیار اهوازی روایت شده که گفت: مردی از بنی هاشم، خدمت امام جواد علیه السلام نوشت که: از دو سال پیش نذر کرده ام، بهکی از کناره های دریا، جایی که داوطلبین جهاد و مرزبانی به کارمرزبانی مشغول اند، مانند مرزبانی اشان در جده و غیر آن از سواحل دریا فدایتان گردم! به فرمائید آیا وفا کردن به این نذر بر من لازم استا خیر و آیا می توانم به جای رفتن به آن مکان کار خیری انجام دهم که انشاء الله آن را جبران نماید؟
حضرت جواب او را با خط مبارک خود نوشته بود و من، چنین خواندم: اگر کسی از مخالفین مذهب، از نذر تو خبر دارد و تو از رسوا کردن او بیم داری، به نذرت وفا کن و گرنه نیت خود را در کار خیر عملی ساز؛ خدای متعال ما و شما را به آنچه مایه محبت و خشنودی اوست، موفق فرماید. [1] .
کلینی نقل کرده است:
از محمد بن حسن بن ابی خالد، روایت شده که گفت: به امام جواد علیه السلام عرض کردم: فدایت شوم! همانا بزرگان ما احادیثی از امام باقر و امام صادق علیهما السلام، روایت کرده بودند که بواسطه شدت تقیه، پنهان کرده و نقل نمی کردند وقتی آنان (اساتید و بزرگان ما) بدرود زندگی گفتند، نوشته های ایشان بدست ما رسید. حضرت فرمود: آن نوشته ها را نقل و منتشر کنید که همه آنها، درست و حق است. [2] .
و نیز روایت کرده است:
از محمد بن اسماعیل روایت شده که گفت: با طرح پرسشی خدمت حضرت عرض کردم: گاهی در راه مکه، در محلی که عربها (بادیه نشین) حضور دارند، از مرکب خود برای نماز فرود می آیم؛ آیا نماز واجب را بر زمین اقامه کنم و به قرائت سوره حمد، اکتفا نمایم؛ا نماز خود را سواره بخوانم و حمد و سوره را با هم قرائت کنم؟
حضرت در جوابم فرمود: هر گاه بیمناکی، نماز واجب و غیر آن را سواره اقامه کن و خوش تر دارم که حمد و سوره را با هم قرائت کنی و این کار تو، مشکلی ایجاد نخواهد کرد. [3] .
امام حسن عسکری علیه السلام فرموده است: مردی به امام جواد علیه السلام عرض کرد: ای فرزند رسول خدا! امروز عبورم به محله «کرخ» افتاد؛ اهل محل گفتند: این آقا، همنشین محمد بن علی امام شیعیان است؛ از او بپرسید که بهترین مردم، بعد از پیامبر خدا کیست؟ چنانچه گفت: بهترین مردم بعد از رسول خدا علی است، او را بکشید و چنانکه گفت: ابوبکر است، رهایش سازید؛ پس عده زیادی از آنها، به سوی من هجوم آوردند و به من گفتند: بهترین مردم بعد از رسول خدا کیست؟ در جواب آنها گفتم: بهترین مردم بعد از رسول خدا: ابوبکر و عمر و عثمان است؟ و سکوت کردم و نام مبارک علی را نگفتم؛ بعضی از آنها گفتند: این آقاک قدم از ما جلو تر است چون ما می گوئیم: اینها و علی؛ من به خطاب به آنها گفتم: سخن شما جای گفتگو دارد و من بدان قائل نیستم؛ آنها با خودشان گفتند: البته این آقا، نسبت به سنت از ما متعصب تر است و ما در حق او اشتباه کردیم و بدین گونه، از شر ایشان در نجاتافتم.
ای فرزند رسول خدا! آیا با این کار خود، مرتکب گناه شده ام، در حالی که منظور من از جواب، طرحک جمله استفهامی بود، نه اخباری؛عنی آیا این سه نفر، بعد از رسول خدا بهترین مردمند؟ امام جواد علیه السلام در جوابم فرمود: خدای متعال از جوابت، شاکر و خشنود گشت و پاداش آن را به تو عطا کرد و آن را در نامه بلند بالای اعمال ثبت و ضبط فرمود و بابت هر حرف از حروف جواب تو، نعمتی برایت منظور نمود که خواسته مشتاقان و آرزومندان، از رسیدن به آن ناتوان است. [4] .