مسجد بزرگ ابودلف

مرد بزرگی با نام ابودلف قاسم بن عیسی عجلی کرجی (ح 150 - 226 ق) ، از امیران برجسته ی عصر اول عباسی که در شعر و ادب و موسیقی و نیز جنگاوری و شناخت و همچنین در جود و بخشندگی پر آوازه بود، بانی این مسجد است. او چنان شجاع و بخشنده بود که در میان عرب، به این دو صفت ضرب المثل گشت، وی شهرت خویش را بیشتر مدیون شهری است که با نام کرج آن را ساخت و کرج ابودلف نام گرفت، (شهری که نزدیک اراک کنونی بوده است) . توفیق عظیم او این که دوستدار اهل بیت اطهار و هوادار آل عدالت، اولاد حیدر کرار بود، تا آنجا که برخی او را شیعه ی غالی تصور کرده اند. در خصوص شجاعت و سخاوت وی داستانهایی نقل کرده اند که هر یک حاکی از روح بزرگ و سیرت ستوده ی اوست، حتی به امام حسن عسکری علیه السلام نسبت داده اند که فرمود: «ان ابا دلف الذی کان من اعاظم الامراء و کان مشهورأ بالجود تصدق یومأ بجلة من التمر و کان عدد ما فیها ثلاثة آلات و ستین تمرة فعوضه الله ثلاثة آلات و ستین قریة بکل تمرة قریة» [1] . - براستی که ابودلف، کسی که از امیران بزرگ و مشهور به جود و بخشش بود، روزی زنبیل بزرگی پر از خرما را که 3060 عدد خرما داشت، تصدق داد که خدا در عوض آن 3060 دهکده و شهر بهشتی در سرای باقی به او بخشید، درست برای هر خرمایی، شهری. سفرنامه ای نیز از او با نام «سفر نامه ی ابو دلف در ایران» در دست است و چاپ شده است. مسجد بزرگ ابودلف، یا «جامع ابودلف» مسجدی است بس بزرگ در متوکلیه ی سامرا، که در دوره ی عباسی (246 ق.) ساخته شده، مساحت کل مسجد بالغ بر 29786/5 می شود که دارای 18 درب ورودی و چندین رواق است.