نام کتاب : دانشنامه امام هادی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 887
لیست اسامی شروع شده با«الف»
1 - «ابراهیم بن اسحاق»: شیخ طوسی او را از اصحاب امام هادی - علیهالسلام - و ثقه میشمارد [1] . 2 - «ابراهیم بن ابیبکر رازی»: کنیهاش ابومحمد است و برقی او را از یاران امام هادی - علیهالسلام - میشمارد. [2] . 3 - «ابراهیم بن ادریس»: شیخ طوسی و برقی او را از اصحاب امام هادی - علیهالسلام - معرفی میکنند [3] . 4
- «ابراهیم بن اسحاق»: شیخ او را از اصحاب امام هادی و ثقه میداند [4] ،
برقی نیز او را از یاران امام دانسته میگوید: «شیخی است که بر او طعنی
وارد نیست» [5] . 5 - «ابراهیم بن داوود یعقوبی»: شیخ او را از یاران
امام هادی میداند [6] ، برقی او را از یاران امام جواد و امام هادی -
علیهماالسلام - برمیشمارد [7] و کشی او را از کسانی میداند که از امام
هادی روایت کردهاند [8] . 6 - «ابراهیم بن شیبه»: شیخ طوسی او را از
یاران و اصحاب امام هادی معرفی میکند [9] ابراهیم نامهای به حضرت نوشت و
در آن از گروهی از دین خارج شده که به آشفتن و تخریب اندیشهی اسلامی مشغول
بودند شکایت کرد که ما بحث از این قضیه را در بخش مربوط به دوران امام پی
میگیریم. 7 - «ابراهیم بن عبدهی نیشابوری»: شیخ او را از اصحاب امام
هادی و امام حسن عسکری - علیهماالسلام - برمیشمارد [10] و کشی نقل میکند
که امام حسن عسکری - علیهالسلام - نامهای به اسحاق بن اسماعیل نگاشت و در
آن پس از سلام به ابراهیم بن عبده او را وکیل خود در اخذ حقوق شرعیه ساخت.
[11] همچنین او را نزد عبدالله بن حمدویه بیهقی فرستاد و نامهای به او
داد که در آن آمده بود: «اما بعد، ابراهیم بن عبده را به سوی شما گسیل
داشتم تا اهل نواحی و ناحیه تو حقوق واجبه شرعیه را که بر گردن ایشان دارم
به او بپردازند. من ابراهیم را امین و ثقه خود در آنجا نزد دوستدارانم
میدانم. پس از خدا بترسند و حقوق خود را ادا کنند زیرا عذری در ترک و
تأخیر آن ندارند امیدوارم خداوند آنان را به سبب عصیان اولیای خود به شقاوت
دچار نکند و آنان و تو را مورد مرحمت قرا دهد بخاطر رحمتی که بدانان دارم
خداوند گشایشدهنده (روزی) و بزرگوار است...» [12] . 8 - «ابراهیم بن
عقبه»: شیخ و برقی او را از اصحاب امام ابوالحسن هادی - علیهالسلام -
برمیشمارند [13] او از امام ابوجعفر جواد و امام هادی - علیهماالسلام -
روایت کرده است و سهل بن زیاد و گروهی دیگر از او نقل حدیث کردهاند. [14] .
9 - «ابراهیم بن محمد»: شیخ، ابراهیم بن محمد بن فارس نیشابوری را از
اصحاب امام هادی و امام حسن عسکری - سلام الله علیهما - معرفی میکند. [15]
. 10 - «ابراهیم بن محمد همدانی»: شیخ او را از اصحاب امام رضا، امام
جواد و امام هادی - علیهمالسلام - برمیشمارد [16] و کشی میگوید: «ابراهیم
وکیل امام بود و چهل مرتبه حج کرد [17] او وکیل امام جواد بود و حضرت به
او نوشت: حساب تو رسید خداوند عملت را بپذیرد و از آنان (که حقوق شرعی خود
را پرداخت کردهاند) خشنود باشد و آنان را در دنیا و آخرت با ما قرار دهد،
فلان مقدار دینار و فلان مقدار لباس به سویت فرستاده شد خداوند در آنها به
تو برکت دهد و نعمت او بر تو سرازیر باشد. من به «نضر» نامه نوشتم و از او
خواستم دست از تو بردارد و با تو مخالفت نکند و نوشتم که تو نزد ما از
منزلت والایی برخورداری. به «ایوب» نیز نامهای نگاشتم و همین دستور را به
او دادم. همچنین به موالی همدان نامهای نوشتم و به آنان فرمان دادم از تو
اطاعت کنند و دستورات تو را بکار ببندند و بدانند مرا جز تو وکیلی نیست...»
[18] . این روایت (و نامه) به خوبی مقام و شأن و موقعیت ابراهیم را نزد امام - علیهالسلام - نشان میدهد. 11
- «ابراهیم بن مهزیار»: شیخ طوسی او را از اصحاب امام جواد و امام هادی -
علیهماالسلام - برمیشمارد [19] و نجاشی میگوید: کتاب «البشارات» از او
است [20] و کشی به سند خود از محمد بن ابراهیم بن مهزیار نقل میکند که
گفت: «پدرم هنگام مرگ اموالی به من سپرد و علامت و نشانهای که جز
خداوند آن را نمیدانست به من داد و گفت: هر کس این نشانه را گفت اموال را
به او واگذار کن محمد میگوید: من نیز به بغداد رفتم و در کاروانسرایی منزل
گرفتم، روز دوم پیرمردی آمده در را کوفت به غلامم گفتم: ببین چه کسی بر در
است. او بیرون رفت و برگشت و گفت: پیرمردی بر در است، من هم به او اجازه
دادم داخل شود و او داخل شد و گفت: من «عمری» هستم اموالی را که نزد خودت
داری به من بده و سپس مقدار اموال و نشانه را گفت من نیز اموال را به او
پرداختم» [21] . این روایت دلیل آن است که ابراهیم بن مهزیار وکیل امام در
گرفتن حقوق شرعیه بوده است و طبیعتا کسی را امام وکیل قرار میدهد که ثقه و
امین و عادل باشد. 12 - «ابراهیم دهقان»: شیخ او را از اصحاب امام هادی برمیشمارد [22] لیکن چیز دیگری دربارهی او نمیگوید. 13
- «احمد بن اسحاق»: احمد بن اسحاق بن عبدالله اشعری قمی نماینده و پیک اهل
قم بود و از امام جواد و امام هادی روایت میکرد و از خصیصین امام حسن
عسکری بشمار میرفت از او کتابهایی با این عناوین بجا مانده است: الف - عللالصوم. ب - مسائلالرجال از امام هادی - علیهالسلام - که احمد آن را جمعآوری کرد [23] . ج - عللالصلاة [24] . او از جمله کسانی است که حضرت مهدی (عج) را دیدهاند و اخبار زیادی در ستایش و مدح او وارد شده است [25] . 14
- «احمد بن اسحاق رازی»: شیخ طوسی او را از اصحاب امام هادی - علیهالسلام
- برمیشمارد [26] احمد از امام روایت میکرد و سهل بن زیاد از او نقل
کرده است [27] . 15 - «احمد بن اسماعیل»: احمد بن اسماعیل بن یقطین از اصحاب امام هادی است و برقی او را نام برده است. [28] . 16
- احمد بن ابیعبدالله برقی»: شیخ او را با این عنوان از اصحاب امام هادی -
علیهالسلام - برمیشمارد [29] و نزدیک به چهل حدیث را با همین عنوان
توقیع کرده و در سند آنها واقع شده است [30] . 17 - «احمد بن حسن»: احمد بن الحسن بن اسحاق بن سعد، شیخ او را از اصحاب امام هادی - علیهالسلام - برمیشمارد. [31] . 18
- «احمد بن حسن»: احمد بن حسن بن علی بن محمد بن فضال. میگویند: او فصیح و
گشادهزبان بود و در حدیث، ثقه بشمار میرفت. برادرش علی بن الحسن و
عدهای دیگر از کوفیین از او روایت کردهاند. [32] . کتابهایی از جمله: کتاب الصلاة و کتاب الوضوء از او بجا مانده است. وی در سال 260 درگذشت. [33] . 19
- «احمد بن حمزه»: احمد بن حمزة بن الیسع قمی ثقه است و شیخ او را از
اصحاب امام هادی - علیهالسلام - برمیشمارد [34] او از امام هادی و ابان
بن عثمان، حسین بن المختار، زکریا بن آدم، محسن بن احمد و محمد بن علی
روایت کرده است و حسین بن سعید، عبدالله بن جعفر، علی بن مهزیار و دیگران
از او روایت کردهاند. [35] . 20 - «احمد بن الخضیب»: شیخ طوسی و برقی او را از اصحاب امام هادی - علیهالسلام - معرفی میکنند. [36] . 21 - «احمد بن زکریا»: احمد بن زکریا بن بابای قمی، برقی او را از اصحاب امام هادی - علیهالسلام - برمیشمارد. [37] . 22 - «احمد بن فضل»: شیخ طوسی او را با این عنوان از اصحاب امام هادی - علیهالسلام - برمیشمارد. [38] . 23
- «احمد بن محمد»: احمد بن محمد السیادی البصری، شیخ او را در رجال خویش
از اصحاب امام هادی و امام حسن عسکری - علیهماالسلام - برمیشمارد [39] . 24
- «احمد بن محمد»: احمد بن محمد بن عیسی اشعری قمی. شیخ او را از اصحاب
امام رضا، امام جواد و امام علی هادی - علیهمالسلام - برمیشمارد [40]
کنیهاش ابوجعفر بود و شیخ، بزرگ و چهره موجه قمیها بشمار میرفت و کسی
بود که به نمایندگی از دیگران با پادشاه دیدار میکرد. از او کتابهایی
از جمله کتب زیر بجا مانده است: کتاب التوحید، کتاب فضلالنبی - صلی الله
علیه و آله و سلم -، کتاب المتعه، کتاب النوادر، کتاب الناسخ و المنسوخ و
کتاب فضائلالعرب [41] . 25 - «احمد بن هلال»: احمد بن هلال الصبرتانی
بغدادی، شیخ او را از اصحاب امام هادی برمیشمارد و او را متهم به غلو
میکند. [42] اخبار زیادی در مذمت و سرزنش و بیدینی او و دوری از او وارد
شده است. 26 - «اسحاق بن اسماعیل»؛ اسحاق بن اسماعیل بن نوبخت، شیخ و برقی او را از اصحاب امام هادی - علیهالسلام - برمیشمارند.[43] . 27
- «اسحاق بن محمد بصری»: شیخ او را از اصحاب امام هادی - علیهالسلام -
برمیشمارد و میگوید: او متهم به غلو است [44] و علامه میگوید: او متهم
به غلو است و از اصحاب امام جواد بشمار میرود. [45] . 28 - «ایوب بن
نوح»: ایوب بن نوح بن دراج، ثقه و امین است. نجاشی درباره او میگوید:
«ایوب، وکیل امام هادی و امام حسن عسکری - علیهماالسلام - بود و از منزلت
بزرگی نزد آنان برخوردار بود، او مورد اعتماد، با ورع بسیار، اهل عبادت
زیاد، و در نقل روایت ثقه بود. پدرش نوح بن دراج قاضی کوفه و درستاعتقاد
بود و برادرش جمیل بن دراج است» [46] . شیخ طوسی درباره او میگوید:
«ایوب بن نوح بن دراج ثقه است و کتابی دارد و روایات و مسایلی از امام هادی
نقل کرده است». کشی میگوید: «ایوب از نیکان و صالحان بود و پس از مرگ
تنها 150 دینار به ارث گذاشت در حالی که مردم او را ثروتمند میدانستند. او
از امام هادی - علیهالسلام - روایت میکرد و گروهی از روات از او حدیث
نقل کردهاند».
[~hr~]پی نوشت ها: (1) رجال طوسی، ص 409. (2) رجال برقی. (3) رجال طوسی، ص 409 و رجال برقی. (4) رجال طوسی. (5) رجال برقی. (6) رجال طوسی. (7) رجال برقی. (8) رجال کشی. (9) رجال طوسی. (10) رجال طوسی. (11) رجال کشی. (12) معجم رجال الحدیث. (13) رجال طوسی و رجال برقی. (14) معجم رجال الحدیث، ج 1، ص 122 - 221. (15) رجال طوسی. (16) رجال طوسی. (17) رجال کشی. (18) رجال کشی. (19) رجال طوسی. (20) رجال نجاشی. (21) رجال کشی. (22) رجال طوسی. (23) رجال نجاشی. (24) الفهرست طوسی. (25) الغیبه و اصول کافی. (26) رجال طوسی. (27) معجم رجال الحدیث، ج 2، ص 48. (28) رجال برقی. (29) رجال طوسی. (30) معجم رجال الحدیث، ج 2، ص 32. (31) رجال طوسی. (32) رجال نجاشی. (33) معجم رجال الحدیث، ج 2، ص 32. (34) رجال طوسی. (35) معجم رجال الحدیث، ج 2، ص 33. (36) رجال طوسی. (37) رجال برقی. (38) رجال طوسی. (39) رجال طوسی. (40) رجال طوسی. (41) معجم رجال الحدیث. (42) رجال طوسی. (43) رجال طوسی. (44) رجال طوسی. (45) خلاصهی علامه. (46) رجال نجاشی. منبع: زندگانی امام علی الهادی؛ باقر شریف قریشی؛ مترجم: سید حسن اسلامی؛ دفتر انتشارات اسلامی.
نام کتاب : دانشنامه امام هادی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 887