کوی کنشت ها و کاخها

روزگاری سامرا شهر شاهان بود و کوی کاخها و قصر های سر به فلک کشیده، چنان که نزدیک به ده خلیفه از خلفای بنی عباس و صدها ولیعهد و امیر الامراء و قاضی القضات و... و... روز و روزگاری سامرا را بهشت خویش دانسته و قصر ها و عشرتکده ها برای خویش ساخته بودند، اما امروز از هشت خلیفه ی عباسی و صد ها امیر و وزیر و قاضی و حاکم که در زیر خاکهای سامرا دفن شده بودند، اثری نیست، تاریخ خاکشان را نیز به باد فنا داده و امروز جز بدنامی و نفرت نصیبی از جهان ندارند.
پیشتر، قبل از ظهور دین مبین اسلام، سرزمین سامرا نزد پیروان حضرت عیسی مسیح مقدس بود و جای جای آن دیار، با معابد و کنشت ها و صو معه ها، از نور معنویت روشن و پررونق بود که امروزه جزء آثار باستانی سامرا محسوب می شود. نویسنده ی موسوعة العتبات المقدسه، در فصل اول از کتابش (ج 12، ویژه سامرا) از هر یک به تفصیل و تطویل سخن رانده است که ما تنها به نام آنها اشاره می کنیم و می گذریم:
1 - دیر سامرا.
2 - دیر مرماری.
3 - دیر سوسی.
4 - دیر باشهرا.
5 - دیر عبدون.
6 - دیر صباغی.
7 - دیر العذاری.
8 - دیر العلث.
9 - دیر عمر نصر.
10 - دیر مرماجرجس. [1] .