نام کتاب : دانشنامه امام هادی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 826
فعظمتم جلاله واکبرتم شانه ومجدتم کَرمه
«عظمتم» به معنی عظیم و والا شمردید، میباشد. «جلال» به معنی شوکت، کبریا و عظمت است که از صفات جمال و جلال خداوند میباشد. «شأن»
به معنی کار و منزلت بوده و معمولاً کاربرد آن در امور پراهمّیت است.
«مجدتم» به معنی به گستردگی وصف نمودید و بزرگ داشتید، میباشد. امامان
معصوم علیهم السلام با دارا بودن چنین فضائل و مناقبی، جلالت و کبرایی
خداوند را عظیم و والا شمردند و شأن و منقبت خداوند را بزرگ داشتند و کرم و
بزرگواری خداوند را مجد و عظمت بخشیدند. یعنی آن ذوات پاکْ با رفتار،
گفتار و کردار خود باعث مجد و عظمت و بزرگی خداوند گردیدهاند. چرا که آنان
هستند که خداوند را آنگونه که باید شناختهاند و چون شناخت واقعی به ذات
ربّوبی در طینت آنان حاصل شده، تکبیر را با تمامی وجود ادا کردهاند و
«اَکْبَرتم شَأْنه» حاصل گردیده و با تمام وجود به ذکر «سُبْحان رَبّی
العَظیم و بِحَمْده» مبادرت کردهاند، عظمت خداوند را با خود همراه
نمودهاند و آنان هستند که در کمال «اِنْقِطاع إلی اللّه» به سر میبرند و
جز خداوند را نمیبینند و چون هر چه میبینند در آن و به همراه آن خدا را
ملاحظه میکنند، شناخت کامل به او یافته و معرفت شهودی حاصل کردهاند. قال
الصادق علیه السلام: «جاء حَبْرٌ الی اَمیرالمُؤمنین صَلَواتُ اللّه عَلَیه
فَقالَ: یا اَمیرَالمؤمنینِ هَل رَأَیتَ رَبَّکَ حین عَبَدْتَهُ فقال:
وَیلَکَ ما کنتُ اَعْبُدُ ربّاً لم ارَهُ. قال: و کیف رَأَیتهُ؟ قال: ویلک
لا تدرکُهُ العُیون فی مشاهَدَة الاَبصار و لکِن راتهُ القُلُوب بِحَقائقِ
الایمانِ».[1] . امام صادق علیه السلام میفرمود: شخصی خدمت امیرالمؤمنین
علیه السلام رسید و گفت: ای امیرمؤمنان، پروردگارت را هنگام پرستش
دیدهایی؟ فرمود: وای بر تو. من از آنهایی نیستم که پروردگاری را که
ندیدهام، پرستش کنم. عرض کرد: چگونه او را دیدهای؟ فرمود: وای بر تو،
دیدگان هنگام نظر کردن او را درک نمیکنند، ولی دلها با حقایق ایمان او
را، دیدهاند. لذا پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله به حضرت علی علیه السلام
فرمود: قال رسول اللّه: «یا عَلی ما عَرَفَ اللّهُ حقّ مَعرِفَتِه غَیری و
غَیرک و ما عَرَفَکَ حقّ مَعرِفتِک غَیر اللَّه و غَیری».[2] . پیامبر
اکرم صلی الله علیه وآله فرمودند: ای علی هیچ موجودی خداوند را آنگونه که
حق اوست نشناخت، جز من و تو و تو را نیز کسی نشناخت، جز خداوند و من. پس
چون چنین معرفتی به خداوند دارند، ذات خداوند را عظیم، بزرگ و دارای مجد
میدانند و دیگران که چنین معرفتی ندارند، از این کار عاجزند.امامان معصوم
علیهم السلام هر یک نشانههای عظمت خداوند و «آیة اللّه العظمی» واقعی الهی
گردیده، نشان خداوند را آنچنان بزرگ داشتهاند که از عقول مردم فراتر
رفته است. آنان آنچنان خداوند را وصف کردهاند که هیچ کس را یارای چنین
توصیفی نیست. قال رجلٌ عند ابی عبداللّه علیه السلام: «اللَّهُ اَکبر.
فَقالَ: اللّهُ اَکبر مِن ای شیء؟ فقال: مِن کلّ شیءٍ. فقال ابو عبداللّه
علیه السلام: حَدَّدْتَه. فقال الرجل: کیف اَقُولُ. قال: قُل اللّهُ اکبر
مِن اَنْ یوصَفَ».[3] . مردی نزد امام صادق علیه السلام گفت: اللّه اکبر
(خداوند بزرگتر است). امام فرمودند: خدا از چه چیزی بزرگتر است؟ گفت: از
تمامی چیزها. امام فرمودند: خداوند را محدود کردهایی. مرد گفت: پس چه
گوییم؟ امام فرمودند: بگو خداوند بزرگتر از آن است که به وصف آید. حضرت
علی علیه السلام که با چشم دل خداوند را میبیند و معرفت شهودی یافتهاند،
میفرماید: «سبحانک ما اَعْظَمُ ما نَری مِن خَلقِک و ما اَصغَرُ
عَظَمَتُه فی جَنبِ قدرتِکَ».[4] . منزه و پاکی تو، چه بسیار بزرگ است
در نظر ما آنچه از آفرینش تو میبینم و چه بسیار کوچک است بزرگی آن در پیش
قدرت و توانایی تو. آنان در مناجاتها و دعاهای خود چنان خداوند را وصف
مینمایند که گویی در روبروی او نشسته و او را با تمام وجود میبینند. امام
سجاد علیه السلام میفرمایند: «سُبْحَانَکَ مَا أَعْظَمَ شَأْنَکَ، وَ
أَقْهَرَ سُلْطَانَکَ، وَ أَشَدَّ قُوَّتَکَ، وَ أَنْفَذَ أَمْرَکَ».[5] .
منزه و پاکی تو، چه بزرگ است منزلت تو و چه غالب است پادشاهی تو و چه سخت
است توانایی تو و چه جاری است فرمان تو.
[~hr~]پی نوشت ها: (1) کافی، ج 1، ص 98. (2) بحارالانوار، ج 39، ص 84. (3) جامع احادیث الشیعه، ج 15، ص 433. (4) نهج البلاغه، خطبه 108. (5) صحیفه سجادیه، دعای 52، فراز 4. منبع: پرچمداران هدایت، تدبری در زیارت جامعه کبیره؛ سید احمد سجادی؛ انتشارات اسوه؛ چاپ اول خرداد 1388.
نام کتاب : دانشنامه امام هادی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 826