نام کتاب : دانشنامه امام هادی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 43
اسامی شروع شده با «هـ»«ی»
1 - «یحیی بن ابیبکر رازی»: معروف به ضریر و شیخ او را با همین عنوان از اصحاب امام هادی - علیهالسلام - نام میبرد. [1] . 2 - «یحیی بن محمد»: شیخ او را از اصحاب امام هادی - علیهالسلام - برمیشمارد [2] لیکن حال او مجهول و ناشناخته است. 3
- «یعقوب بن اسحاق»: نامش، یعقوب بن اسحاق ابویوسف دورقی اهوازی مشهور به
ابنسکیت است و شیخ او را از اصحاب امام هادی - علیهالسلام - نام میبرد
[3] او نزد امام جواد و امام هادی - علیهماالسلام - از احترام زیادی
برخوردار بود و از خصیصین ایشان بشمار میرفت. همچنین او از امام جواد
روایات و مسائلی نقل کرده است. [4] . ابنسکیت پرچمدار عربیت، ادبیات،
شعر، لغت و نحو بشمار میرفت و تألیفات متعددی از جمله: تهذیبالالفاظ و
اصلاحالمنطق از خود بجا گذاشت. ابنخلکان از یکی از علما چنین نقل میکند:
کتابی در لغت بهتر از اصلاحالمنطق از جسر (پل) بغداد نگذشته است. شک نیست
که این کتاب سودمند و جامع بوده و بسیاری از لغات را گرد آورده است و در
نوع خودش با این حجم بینظیر است. گروهی به این کتاب پرداختهاند. وزیر
مغربی آن را مختصر نموده و خطیب تبریزی به تنقیح و تهذیب این کتاب دست
یازیده است. ابنخلکان به نقل از ابوالعباس المبرد میگوید: «کتابی بهتر از
اصلاحالمنطق ابنسکیت در میان مؤلفین بغداد ندیدم». و ثعلب میگوید:
اصحاب ما اتفاق نظر دارند که پس از ابناعرابی کسی آگاهتر از ابنسکیت در
علم لغت یافت نشده است. [5] . متوکل او را به خاطر ولای اهل بیت و به جرم
تشیع به شهادت رساند - که ما تفصیل آن را در فصول آینده بیان خواهیم کرد. 4 - «یعقوب بجلی»: شیخ او را از اصحاب امام هادی - علیهالسلام - برمیشمارد [6] او امامی مجهولالحالی است. 5 - «یعقوب بن منقوش»: شیخ او را از اصحاب امام هادی و امام حسن عسکری - علیهماالسلام - نام میبرد. [7] . 6
- «یعقوب بن یزید»: یعقوب بن یزید بن حماد انباری سلمی کاتب، کنیهاش
ابویوسف است و شیخ او را از اصحاب ثقهی امام هادی نام میبرد [8] و
میگوید: او دارای کتابهایی از جمله: کتاب النوادر است [9] . نجاشی
میگوید: یعقوب کاتب منتصر بود و از امام جواد - علیهالسلام - روایت
میکرد و به بغداد رفته در آن جا ساکن شد. او ثقه و راستگو است و کتابهایی
به شرح زیر دارد: البداء، المسائل، نوادر الحج، و الطعن علی یونس» [10] . صاحبان کنیه: یاران امام هادی که با کنیه معروف شدهاند عبارتند از: 7
- «ابوبکر فهکی»: او ابنابیطیفور متطبب است و شیخ او را از اصحاب امام
هادی - علیهالسلام - نام میبرد. [11] او از جمله کسانی است که نص بر
امامت حضرت عسکری را روایت کرده است و میگوید: امام هادی - علیهالسلام -
برایم نوشت: «ابومحمد (حسن عسکری) فرزندم، ناصحترین فرد از خاندان آلمحمد
و موثقترین آنان است. او بزرگترین پسرم و جانشین پس از من است. امامت به
او میرسد و احکام آن به عهدهی او است. هر چه از من میپرسی پس از من از
او بپرس و هر چه را خواهانی او دارا است». [12] . 8 - «ابوالحسین بن هلال»: شیخ او را از اصحاب امام هادی برمیشمارد. [13] و علامه [14] و مجلسی [15] او را توثیق نمودهاند. 9 - «ابوالحصین الحضینی»: شیخ او را از اصحاب امام هادی برمیشمارد و میافزاید او ثقه است و در اهواز ساکن شده بود. [16] . 10 - «ابوطاهر»: شیخ او را از اصحاب امام هادی - علیهالسلام - برمیشمارد و میافزاید که او برادر محمد بن محمد میباشد. [17] . 11
- «ابوطاهر بن حمزة»: او ابوطاهر بن حمزة بن الیسع اشعری و شیخ او را از
اصحاب امام هادی - علیهالسلام - ثقه و اهل قم معرفی میکند. [18] . 12 - «ابوطاهر محمد»: شیخ او را از اصحاب امام هادی - علیهالسلام - نام میبرد. [19] . 13 - «ابوعبدالله المغازی»: شیخ او را از اصحاب امام هادی - علیهالسلام - نام میبرد و میافزاید که او غلوکننده است. [20] . 14 - «ابوعبدالله مکاری»: شیخ او را از اصحاب امام هادی - علیهالسلام - یاد میکند. [21] . 15
- «ابومحمد بن ابراهیم»: شیخ بدون کمترین اظهار نظری او را از اصحاب امام
هادی - علیهالسلام - یاد میکند و دیگر چیزی اضافه نمیکند. [22] . 16
- «ابویحیی جرجانی»: ابویحیی همان احمد بن داوود بن سعید فزاری است و از
اصحاب امام هادی - علیهالسلام - بشمار میرود. [23] . زنان: شیخ طوسی از
زنانی که از امام هادی - علیهالسلام - روایت کردهاند تنها یک بانو را نام
میبرد: 17 - «کلثوم الکرخیه: شیخ او را از اصحاب امام هادی -
علیهالسلام - نام میبرد و میافزاید که عبدالرحمن الشعیری - ابوعبدالله،
رحمن بن داوود بغدادی - از او روایت کرده است. [24] .
پی نوشت ها: (1) رجال طوسی. (2) رجال طوسی. (3) رجال طوسی. (4) تنقیح المقال، ج 3، ص 329. (5) الکنی و الالقاب، ج 1، ص 314. (6) رجال طوسی. (7) رجال طوسی. (8) رجال طوسی. (9) فهرست طوسی. (10) رجال نجاشی. (11) رجال طوسی. (12) اصول کافی. (13) رجال طوسی. (14) الخلاصه. (15) الوجیزه. (16) رجال طوسی. (17) رجال طوسی. (18) رجال طوسی. (19) رجال طوسی. (20) رجال طوسی. (21) رجال طوسی. (22) رجال طوسی. (23) تنقیح المقال، ج 4، ص 39. (24) رجال طوسی. منبع: زندگانی امام علی الهادی؛ باقر شریف قریشی؛ مترجم: سید حسن اسلامی؛ دفتر انتشارات اسلامی.
نام کتاب : دانشنامه امام هادی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 43