اسامی شروع شده با «غ»«ف»

1 - «فارس بن حاتم قزوینی»: شیخ او را از اصحاب امام هادی نام می‌برد و می‌افزاید او غلوکننده و ملعون است [1] کشی می‌گوید: نصر بن الصباح می‌گفت: امام هادی - علیه‌السلام - حسن بن معروف بن ابن‌بابا، محمد بن نصیر النمری و فارس بن حاتم قزوینی را لعن کرد. [2] .
از امام هادی - علیه‌السلام - اخبار زیادی در لعن فارس و اجتناب و دوری شیعیان از او وارد شده است زیرا او عامل گمراهی و انحراف بشمار می‌رفت. در این جا به پاره‌ای از اخبار محکوم‌کننده‌ی ابن‌حاتم اشاره می‌کنیم:
1 - عروه طی نامه‌ای از امام هادی - علیه‌السلام - درباره‌ی فارس استفسار نمود و حضرت چنین پاسخ داد:
«او را تکذیب کنید و رسوا نمایید. خداوند او را از رحمت خویش دور کند و خوار نماید او در تمام ادعاها و گفته‌ها و توصیفاتش دروغ می‌گوید لیکن شما از هم سخنی و برخورد کلامی با وی خودداری نمایید و با او مشورت و گفتگو نکنید و راهی برای فتنه‌انگیزی او بازمگذارید خداوند شر او و امثال او را از سر ما و شما دور کند و خود ایشان را دفع نماید» [3] .
2 - ابراهیم بن داوود یعقوبی با ارسال نامه‌ای از حضرت امام هادی - علیه‌السلام - درباره‌ی فارس پرسش کرد و حضرت پاسخ داد: «به او توجهی مکن و اگر نزدت آمد او را سبک و خوار کن» [4] .
3 - امام هادی - علیه‌السلام - نامه‌ای درباره‌ی فارس بدین مضمون به علی بن عمر قزوینی نگاشت: «درباره‌ی فارس پرسیده بودی به یقین بدان تنها آن چیزی را خواهم گفت که مطابق واقع و راه صحیح باشد و تو را به امری خلاف واقع و مغضوب خداوند رهنمون نخواهم شد اما آنچه باید انجام دهی آن است که با تمام کوشش و توان خود، فارس را لعن کنی و دشمنی او را پیشه نمایی و به هر وسیله بتوانی شر او را دفع نمایی؛ زیرا تو را به دیانت حقیقی دستور می‌دهم پس بکوش و با شدت او را لعن و رسوا کن، عرصه را بر او تنگ کن و راهی برای نفوذ او در میان اصحاب ما بازمگذار و کوشش‌های او را تباه ساز به یاران ما در آن جا نیز همین را بگو و آن را برایشان استوار کن زیرا من فردای قیامت در پیشگاه خداوند از این امر مؤکد و مهم پرسش خواهم کرد. پس وای بر منکر و سرکش. (این نامه را) به خط خود در شب سه‌شنبه نهم ربیع‌الاول سال 250 ه نگاشتم. به خدا توکل می‌کنم و او را سزاوار ستایش بسیار می‌دانم...» [5] . این‌ها برخی از نامه‌هایی بودند که امام درباره‌ی این شخص منحرف و از دین خارج شده و دشمن اسلام نگاشتند. «فارس» بدعتگری گمراه بود که مردم را به خروج از حدود دین و تحریف آیات و مسخ اسلام فرامی‌خواند و ما آراء او را هنگام بحث از دوران امام خواهیم آورد. به هر حال خیانت این شخص مسخ شده و حیوان‌صفت تا بدان جا رسیده بود که امام خواستار هلاکت وی شده و می‌فرمود: «کیست آن که مرا از او راحت کند و او را بکشد تا من نزد خداوند ضامن بهشت برای او باشم» [6] .
2 - «فتح بن یزید جرجانی»: شیخ و برقی او را از اصحاب امام هادی برمی‌شمارند [7] و نجاشی او را صاحب مسائل - فکر می‌کنیم پاسخ‌هایی است که امام هادی - علیه‌السلام - در برابر پرسش‌هایی که از ایشان شد فرمودند - می‌داند.
3 - «فضل بن شاذان نیشابوری»: شیخ او را از اصحاب امام هادی - علیه‌السلام - برمی‌شمارد. [8] فضل یکی از برجسته‌ترین و چیره‌دست‌ترین عالمان اسلامی و متفکران شیعی بشمار می‌رود و در عصر خود در علوم و فنون مختلف آثار ارزشمندی بجا گذاشت و ما در این جا فهرست‌وار برخی از جنبه‌های شخصیتی این بزرگوار را می‌آوریم:
ستایش امام حسن عسکری (ع):
امام حسن عسکری هنگام ملاحظه یکی از آثار این بزرگوار با الفاظی عبیرآمیز و عطرآلود بر او درود و رحمت فرستاد و فرمود: «بر اهل خراسان به خاطر بودن فضل و اقامت او در آنجا غبطه می‌خورم و رشک می‌برم» [9] . بار دیگری که امام یکی از تألیفات فضل را مشاهده فرمود، سه مرتبه بر او درود فرستاد و طلب رحمت نمود و سپس این گونه کتابش را تأیید کرد: «مطالب این کتاب صحیح و شایسته عمل کردن است» [10] .
رد بر مخالفین:
فضل بر دفاع از اعتقادات خود و زدودن شبهه‌ای که پیرامونش به وجود آمده بود پرداخت و گفت: «من جانشین گذشتگان هستم. محمد بن ابی‌عمیر، صفوان بن یحیی و دیگران را درک کردم و از آنان از پنجاه سال پیش تاکنون حدیث نقل کرده‌ام. هشام بن حکم - رحمةالله‌علیه - که درگذشت یونس بن عبدالرحمن - رحمةالله - جانشین او گشت و با مخالفان به جدال و جهاد علمی برخاست تا آن که او نیز درگذشت و کسی را جز سکاک بجا نگذاشت و او نیز به نبرد فکری با مخالفان برخاست تا آن که درگذشت - خدایش رحمت کند - و من پس از آنان - رحمت خدا بر آنان باد - جانشین آنها هستم» [11] . فضل جانشین به حق این بزرگان بود و مانند آنان به دفاع از ارزش‌های اسلامی و حریم اعتقادی اهل بیت و اصولی که آنان بنیان نهادند پرداخت و مخالفان را محکوم ساخت.
تألیفات:
این دانشمند بزرگوار در زمینه‌های مختلفی مانند فقه، تفسیر، کلام، فلسفه، علم‌اللغه و منطق آثاری به وجود آورد که از 150 نوشته و تألیف تجاوز می‌کند. [12] برخی از تألیفات او را شیخ [13] ، نجاشی [14] ، ابن‌ندیم [15] و دیگران نقل کرده‌اند.
4 - «فضل بن کثیر بغدادی»: شیخ او را از اصحاب امام هادی - علیه‌السلام - یاد می‌کند. [16] .
5 - «فضل بن مبارک»: از امام هادی - علیه‌السلام - نقل کرده است و محمد بن عیسی عبیدی نیز از او روایت می‌کند. [17] .