و نوره

«نور» به معنی روشنایی و کیفیتی است که علاوه بر آن که خود روشن است، واضح‌کننده اشیای دیگر نیز هست و به پیرامون خود، وضوح و جلا می‌بخشد و از جلا و وضوحی که نور به اشیا بخشیده، آن شی‌ء قابل رؤیت می‌شود. پس به وسیله نور است که می‌توان تمیز داد از کدام شی‌ء باید بهره برد و یا از کدام یک می‌بایست پرهیز نمود. اگر نور نبود، هیچ شی‌ءای قابل رؤیت نمی‌شد و خیر و شرِّ اشیا مشخص نمی‌گردید. بنابراین با وجود ائمّه معصومین علیهم السلام که نور خداوند هستند، می‌توان راه خیر و شرّ، و عمل خیر و شرّ را تشخیص داد. ایشان هستند که جهان را به وسیله علم و هدایت خداوندی، روشنایی داده و یا به وسیله نور وجود خود، روشنایی بخشیده‌اند. چرا که آنان روشنایی‌ای هستند که در قلب مردم روشنایی و درخشش ایجاد می‌کنند.
عَنْ ابی خالدِ الکابُلی قالَ: سَأَلتُ اَبا جعفرٍ علیه السلام عَن قَولِ اللّه عَزّ و جَلَّ «فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنزَلْنَا...»[1] فقال: «یا اَبا خالدِ النورُ و اللّهِ الائمةُ مِن آلِ مُحَمّدٍ صلی الله علیه وآله اِلی یومِ القِیامَةِ و هُم و اللّهِ نورُ اللّهِ الذی اَنْزَلَ وَ هُم و اللّهِ نُورُ اللّهِ فی السَماواتِ و فی الاَرضِ و اللّهِ یا ابا خالدِ لَنورُ الامامِ فی قلوبِ المُؤمِنینَ اَنْوَرُ من الشَّمسِ المُضیئَةِ بالنَهارِ و هُم و الله ینوِّرُونَ قُلوبِ المؤمنینَ و یحْجُبُ اللّه عزّ و جلّ نورُهم عَمَّنْ یشاءُ فتضللَهمْ قُلُوبهُم».[2] .
ابی خالد کابلی می‌گوید: از امام باقر علیه السلام پیرامون تفسیر قول خداوند عزّ و جلّ (که فرمود:) «ایمان بیاورید به خدا و رسول او و نوری که نازل کردیم»، سؤال کردم (که منظور از نوری که نازل کردیم چیست؟). امام پاسخ فرمودند: ای اباخالد به خدا سوگند که مقصود از نور، ائمّه علیهم السلام از آل محمّد صلی الله علیه وآله می‌باشند تا روز قیامت. به خدا سوگند که ایشان هستند همان نور خدا که فروفرستاده. به خدا سوگند که ایشان هستند نور خدا در آسمان‌ها و زمین. به خدا سوگند ای ابا خالد، نور امام در دل مؤمنین از نور خورشیدِ تابان در روز، روشن‌تر است. به خدا سوگند که ائمّه علیهم السلام دل‌های مؤمنین را منوّر سازند و خدا از هر کس خواهد نور ایشان را پنهان دارد، پس دل آنها به گمراهی می‌افتد.
از طرفی وجود پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و امیرالمؤمنین علی علیه السلام از نور خداوند خلق شده است. لذا ائمّه اطهار علیهم السلام از نور خداوند هستند. چنانچه حضرت علی علیه السلام رو به سلمان و جندب کرده و به آن دو فرمودند:
«کُنتُ اَنَا وَ محمّدُ صلی الله علیه وآله نوراً مِن نورِ اللّهِ عزَّ و جلَّ فَاَمَرَ اللّهُ تبارکَ و تَعالی ذلِکَ النورِ اَنْ یشَّقَ فَقالَ لِلْنِصْفِ کُنْ محمّداً و قال لِلنِصْفِ کُنْ علیاً...».[3] . من و محمّد صلی الله علیه وآله یک نور بودیم (که) از نور خداوند (خلق شدیم). آنگاه خداوند به این نور فرمان داد که دو نیم شود. به نصف آن گفت: محمّد باش. به نصف دیگر گفت، علی باش....